Pożyczka wschodniosłowiańska czy regionalizm północnopolski? O czasowniku szczupać ‘dotykać, macać’
Dorota Krystyna Rembiszewska
Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawahttps://orcid.org/0000-0003-0339-0879
Аннотация
The article attempts to determine how to classify the verb szczupać ‘to touch, to feel’ that is present in Russian, Ukrainian and Belarusian languages and also in the Polish-East Slavic borderland region. As has been revealed by the analysis of documents, linguistic data gathered from historical dictionaries and dictionaries of dialects along with literary sources, the verb in question is an East Slavic borrowing that has been adopted locally in a major part of Poland’s eastern borderland and reinforced by the existence of derivatives.
Ключевые слова:
dialects and regionalisms, dialectal lexis, linguistic contacts, linguistic geography, loanwords, Slavic dialectologyБиблиографические ссылки
Czarkowski L., 2009, Słownik gwary ludowej w Ziemi Drohickiej, 1907, opr. B. Kuryłowicz i B. Nowowiejski, [w:] Dziewiętnastowieczne słowniczki gwarowe z Polski północno-wschodniej, red. B. Nowowiejski, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 131–219.
Dal – Даль В.И., 1955–1956, Толковый словарь живого великорусского языка, т. I–IV, Москва: Государственное издательство инностранных и нацио нальных словарей [Dal V.I, 1955–1956, Tolkovyĭ slovar żivogo velikorusskogo ĭazyka, t. I–IV, Moskwa: Gosudarstviennoje izdatielstvo innostrannych i nacionalnych słowariej].
HSBM – Гiстарычны слоўнiк беларускай мовы, 1982–2017, т. I–XXXVII, рәд. А.Я. Жураўскi, А.М. Булыка, Мiнск: Навука i тәхнiка [Gistaryczny sloǔnik belaruskaĭ movy, 1982–2017, t. I–XXXVII, red. A.J. Żuraǔski, A.M. Bulyka, Minsk: Navuka i technika].
Kurzowa Z., 1993, Język polski Wileńszczyzny i Kresów północno-wschodnich XVI–XX w., Warszawa–Kraków: PWN.
LAB – Лексiчны атлас беларускiх народных гаворак у пяцi тамах, 1993–1998, рәд. М.В. Бiрыла, Ю.Ф. Мацкевiч, Мiнск: Акадәмя Навук Беларуси. Iнстытут Мовазнаўства iмя Якуба Коласа [Leksiczny atlas belaruskich narodnych govorak u piaci tamach, 1993–1998, red. M.V. Biryla, J. F. Mackevicz, Minsk:] Akademia Navuk Biełarusi. Instytut mowa znaustwa imia Jakuba Kolasa.
Linde S.B., 1854–1860, Słownik języka polskiego, I–VI, Lwów, wyd. 3. fotooffsetowe, Warszawa 1951.
Maryniakowa I., 2011, Słownik dawnej mowy mieszkańców Ciechanowca i okolicznych wsi na Podlasiu, Łomża: Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów.
Miłosz C., 1989, Dolina Issy, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Osipowicz A., 2009, Słowniczek gwary augustowskiej, [w:] Dziewiętnastowieczne słowniczki gwarowe z Polski północnowschodniej, pod red. B. Nowowiejskiego, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 7–130
Paryl W., przy współpracy M. Mieszczankowskiej, 2004, Słownik gwary przesiedleńców ze wsi Tuligłowy koło Komarna, Kraków: Wydawnictwo Lexis.
Redliński E., 1973, Konopielka, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Rembiszewska D.K., 2007, Słownik dialektu knyszyńskiego Czesława Kudzinowskiego, Łomża: Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów.
SGP – Słownik gwar polskich, 1977, opr. przez Zakład Dialektologii Polskiej Insty tutu Języka Polskiego PAN w Krakowie pod kier. Mieczysława Karasia, od t. II pod kier. J. Reichana, od t. VI pod kier. J. Okoniowej, od t. IX pod kier. R. Kucharzyk, Wrocław–Kraków: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego.
SGPK – Karłowicz J., 1900–1911, Słownik gwar polskich, t. I–VI, Kraków: Akademia Umiejętności.
SPZB – Слоўнiк беларускiх гаворак паўночна-заходняй Беларусi i яе пагранiчча у пяцi тамах, 1979–1986, рәд. Юзәфа Ф. Мацкевiч, т. I–V, Мiнск: Навука i тәхнiка [Sloǔnik belaruskich gavorak paǔnoczna-zachodniaĭ Belarusi i ĭae pagranicza u piaci tomach, 1979–1986, red. J.F. Mackewicz, t. I–V, Minsk: Navuka i technika].
Srezniewski – (Срезневский И.И.), 1893–1912, Материалы для Словаря древне русского языка, т. I–III, Санкт-Петербург: Типографiя императорской Академiи Наукъ [Srezniewski I.I., 1893–1912, Materialy dlĭa slovaria drewnerusskogo ĭazyka, t. I–III, Sankt-Petersburg: Tipografiia impieratorskoj Akadiemii Nauk].
SSRLJ – Словарь современного русского литературного языка, 1950–1965, ред. Ф.П. Филин, т. I–XVII, Москва–Ленинград: Издательство «Русский язык» [Slovar sovremennego russkogo literaturnogo ĭazyka, 1950–1965, red. F.P. Filin, t. I–XVII, Moskva–Lenigrad: Izdatelstvo «Russkij jazyk»].
SUM – Словник української мови, 1970–1980, ред. I.К. Бiлодiд, т. I–XI, Київ: Издательство «Наукова думка» [Slovnik ukraĭnskoĭ movi, 1970–1980, red. I.K. Bilodid, t. I–XI, Kiĭew: Yzdatelstvo «Naukova dumka»].
SW – Słownik języka polskiego, 1908–1927, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedź wiedzki, t. I–VIII, Warszawa: Drukarnia E. Lubowskiego i S-ki (tzw. Słownik warszawski).
SWil – Słownik języka polskiego, 1861, wypracowany przez A. Zdanowicza, M. Bohusza Szyszkę i innych, t. I–II, Wilno: Maurycy Orgelbrand.
TSBM – Тлумачальны слоўнiк беларускай мовы, 1977–1984 (рәд.) К.К. Атраховiч, К. Крапiва, т. I–V, Мiнск: Акадәмя Навук БССР. Iнстытут Мовазнаўства iмя Якуба Коласа [Tlumaczalny sloǔnik belaruskaĭ movy, 1977–1984, red. K.K. Atrachovicz, K. Krapiva, t. I–V, Minsk: Akademia Navuk Bielarusi. Instytut movoznaustwa imia Jakuba Kolasa.
Wedecki W., 2006, Czarne rondo, Warszawa: WAB.
Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa https://orcid.org/0000-0003-0339-0879
