„Cyclopædia” Ephraima Chambersa – kompas sztuk i nauk
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest analizie metaforyki geograficznej użytej przez Ephraima Chambersa w jego Cyclopædia (1728). Angielski cyklopedysta dokonał nałożenia topiki geograficznej oraz kolonialnej na systemowe podziały świata wiedzy i nauki. Cyclopædia, tj. nowoczesna, osiemnastowieczna encyklopedia wyrastająca z ducha brytyjskiego empiryzmu ma nie tylko gromadzić dotychczasową wiedzę, jej istotniejszą cechą jest to, że musi orientować się również względem tego, co jeszcze nieznane, niepoznane. Połacie świata nieobjętego jeszcze poznaniem zostają w ten sposób usankcjonowane jako wewnętrzne terytoria przestrzeni encyklopedycznej.
Słowa kluczowe:
wiedza, nauka, encyklopedia, topika geograficznaBibliografia
d’Alembert Jean Le Rond (1954), Wstęp do Encyklopedii, przeł. J. Hartwig, oprac. T. Kotarbiński, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Alsted Johannes-Henricus (1630), Encyclopædia. Septem tomis distincta, Herbornæ Nassoviorum.
Bayle Pierre (1691), Preface, w: Fureti`ere Antoine, Dictionnaire Universel, Contenant Generalement Tous les Mots Franc¸ois, Haye, Rotterdam: Arnout et Reinier Leers [brak paginacji].
Burke Edmund (1968), Dociekania filozoficzne o pochodzeniu naszych idei wzniosłości i piękna, przeł. P. Graff, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Chambers Ephraim (1728), Cyclopædia: or, an Universal Dictionary of Arts and Sciences..., vol. 1–2, London 1728.
Crystal David (1992), On Editing a Modern Cyclop(a)edia, „Royal Institution Proceedings”, Vol. 64, s. 246–270.
Darnton Robert (1979), The Business of Enlightenment. A Publishing History of the „Encyclop´edie” 1775–1800, Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press.
Defoe Daniel (1986), Przypadki Robinsona Kruzoe, t. 1, przeł. J. Birkenmajer, t. 2, przekł. anonimowy, oprac. G. Sinko, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Empson William (1935), Some Versions of Pastoral, London: Chatto & Windus.
Fureti`ere Antoine (1691), Dictionnaire Universel, Contenant Generalement Tous les Mots Franc¸ois, Haye, Rotterdam: Arnout et Reinier Leers.
Fureti`ere Antoine (1858), Troisi`eme factum servant d’Apologie aux deux pr´ec´edents, pour Messire Antoine Fureti`ere abb´e de Chalivoy, appelant d’une Sentence rendue au si´ege de la Police du Chˆatelet de Paris, le 24 d´ecembre 1686, w: Recueil des Factums d’Antoine Fureti`ere de l’Acad´emie Franc¸oise contre quelques-uns de cette Acad´emie, t. 1, ed. M.Ch. Asselineau, Paris: Poulet-Malassis et de Broise, s. 277–327.
Harris John (1708), The Preface, w: J. Harris, Lexicon Technicum: or, an Universal English Dictionary of Arts and Sciences, vol. 1, London.
Heuer Christopher P. (2019), Into the White. The Renaissance Arctic and the End of the Image, New York: Zone Books.
Kant Immanuel (1957), Krytyka czystego rozumu, przeł. R. Ingarden, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kant Immanuel (1986), Krytyka władzy sądzenia, przeł. J. Gałecki, przekł. przejrzał A. Landman, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Locke John (1955), Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, t. 1–2, przeł. B.J. Gawecki, przekł. przejrzał Cz. Znamierowski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Miłosz Czesław (1984), Wiersze, t. 1, Kraków–Wrocław: Wydawnictwo Literackie, s. 167–169.
Montaigne Michel de (1957), Próby, ks. 1, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Rabelais Franc¸ois (1978), OEuvres compl`etes, ed. L. Scheler, Paris: Gallimard.
Rabelais Franc¸ois (1988), Gargantua i Pantagruel, t. 1, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Rybicka Elżbieta (2014), Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków: Universitas.
Saavedra Miguel de Cervantes (1972), Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy, t. 1–2, przeł. A.L. Czerny, Z. Czerny, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Shakespeare William (2012), Burza, przeł. P. Kamiński, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Swift Jonathan (1979), Podróże do wielu odległych narodów świata, przeł. M. Słomczyński, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Tennyson Alfred Lord (1902), Poetical Works of Alfred Lord Tennyson, London: Macmillan and Co.
Yeo Richard (2001), Encyclopaedic Visions. Scientific Dictionaries and Enlightenment Culture, Cambridge: Cambridge University Press.
Licencja
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
