Siła sprawcza afektu. O balladzie „Czaty” Adama Mickiewicza
Agnieszka Januszkiewicz
Wydział Filologiczny. Uniwersytet w Białymstokuhttps://orcid.org/0000-0003-2487-4995
Abstrakt
The article analyzes the ballad Czaty by Adam Mickiewicz, which has so far received little critical attention. If it was discussed, though, the reason was merely its experimental verse form of the anapaest and the work’s stylistic merit. Aiming to re-interpret Mickiewicz’s poem, the author of the article concentrates on the narratorial voice and the connections between the literary characters (the voivode, his young wife, the lover, and the voivode’s Cossack servant—Nauman). She also underscores the driving force behind the unfolding events. The reading reveals that the characters act upon sudden affective reactions which they can hardly control.
Słowa kluczowe:
Polish poetry, Romanticism, ballad, affect, emotionsBibliografia
Borowy Wacław (1999), Improwizacje, utwory towarzyskie i wirtuozerskie, w: W. Borowy,
O poezji Mickiewicza, wyd. 2 uzup., Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego
Uniwersytetu Lubelskiego.
Ciechanowska Zofia [oprac.] (1963) Niemiecka ballada romantyczna, Wrocław: Zakład
Narodowy im. Ossolińskich.
Cysewski Kazimierz (1987), O „Balladach i romansach” Mickiewicza: interpretacje,
Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku.
Dopart Bogusław (1992), Mickiewiczowski romantyzm przedlistopadowy, Kraków: Universitas.
Janion Maria (2007), Gorączka romantyczna, wyd. 2, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
Kleiner Juliusz (1997), Dalsze zdobywanie nowych terenów artyzmu, w: J. Kleiner, Mickiewicz:
dzieje Konrada, wyd. 2 popr., t. 2, cz. 1, Lublin: Towarzystwo Naukowe
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Linde Samuel Bogumił (1808), Słownik języka polskiego, t. 1, cz. 2, Warszawa.
Łanda Siemion (1982), Jak Odyniec redagował „Czaty” Mickiewicza: z „Kroniki życia
i twórczości Mickiewicza: 1824–1829”, „Pamiętnik Literacki”, z. 1/2, s. 225–235.
Mickiewicz Adam (1962), Adama Mickiewicza listy nie objęte ostatnim wydaniem książkowym,
zebrał i oprac. S. Pigoń, „Pamiętnik Literacki”, z. 3, s. 227–252.
Mickiewicz Adam (1972), Dzieła wszystkie, wiersze 1825–1829, t. 1, cz. 2, oprac. C. Zgorzelski,
Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Nycz Ryszard (2015), Wstęp w: Kultura afektu – afekty w kulturze. Humanistyka po zwrocie
afektywnym, red. R. Nycz, A. Łebkowska, A. Dauksza, Warszawa: Instytut Badań
Literackich PAN, s. 7–24.
Piwińska Marta (1984), Miłość romantyczna, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Pluta Paweł (2017), Polska ballada gotycka, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Pszczołowska Lucylla (2001), Potęga metrum. O puszkinowskim przekładzie „Czat”, „Pamiętnik
Literacki”, z. 3, s. 171–177.
Ritz German (2006), Między „gender” a narodem – kobiety w polskim romantyzmie albo
język płci, „Postscriptum”, nr 2, s. 66–80.
Sarnowska-Temeriusz Elżbieta (1980), O „katharsis” – raz jeszcze, „Pamiętnik Literacki”,
z. 4, s. 423–434.
Sawrymowicz Eugeniusz (1956), Drobiazgi Mickiewiczowskie, „Pamiętnik Literacki”,
t. 47, Zeszyt specjalny, s. 423–434.
Sokalska Małgorzata (2009), Opera a dramat romantyczny, Mickiewicz – Krasiński – Słowacki,
Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Stachurka Małgorzata (2008), Znów o puszkinowskich przekładach ballad Adama Mickiewicza,
„Acta Polono-Ruthenica”, t. 13, s. 181–192.
Stefanowska Zofia (1976), Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu, Warszawa:
Państwowy Instytut Wydawniczy.
Szczeglacka-Pawłowska Ewa (2015), Romantyzm „brulionowy”, Warszawa: Wydawnictwo
Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Witkowski Michał (1956), Dookoła zagadki steblowskiej, „Pamiętnik Literacki”, t. 47,
Zeszyt specjalny, s. 349–395.
Zgorzelski Czesław (1962), Wstęp, w: Ballada polska, oprac. C. Zgorzelski, I. Opacki,
Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. III–LXXXV.
Wydział Filologiczny. Uniwersytet w Białymstoku https://orcid.org/0000-0003-2487-4995
Licencja
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
