W awangardzie humanistyki materialistycznej. Spory teoretyczno-ideologiczne Stefana Żółkiewskiego w „Kuźnicy”
Abstrakt
Artykuł omawia kształtowania się stanowiska teoretyczno-ideologicznego Stefana Żółkiewskiego w drugiej połowie lat 40. XX wieku na przykładzie jego najważniejszych publikacji w „Kuźnicy”. Autor stara się określić składniki ówczesnego habitusu teoretycznoliterackiego Żółkiewskiego poprzez jego pozycjonowanie się wobec określonych nurtów współczesnej humanistyki, takich jak fenomenologia, formalizm, neopozytywizm, idealizm czy neotomizm. W ten sposób wypracowane zostają podstawowe składniki światopoglądu naukowego Żółkiewskiego (za Henrykiem Markiewiczem można by powiedzieć: „ideogemy”), który odpowiada marksizmowi w ówczesnej polskiej humanistyce.
Słowa kluczowe:
marksizm, literaturoznawstwo teoretyczne, Stefan Żółkiewski, „Kuźnica”Bibliografia
Baranowski Krzysztof (1977), Oddział Wolnej Wszechnicy Polskiej w Łodzi, Warszawa–Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Gosk Hanna (1985), W kręgu „Kuźnicy”. Dyskusje krytycznoliterackie lat 1945–1948, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jakobson Roman (2020), Mój futuryzm: wspomnienia, listy, szkice, wiersze, proza, przeł. D. Ulicka, red. B. Jangfeldt, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Jangfeldt Bengt (2010), Majakowski: stawką było życie, przeł. W. Łygaś, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Kowalczyk Edyta (2009), Michał Kalecki w polskiej i światowej ekonomii, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 17, s. 197–210.
Kowalewski Janusz (1974), Droga powrotna, Londyn: nakładem Polskiej Fundacji Kulturalnej.
Koźniewski Kazimierz (1997), Wściekli, czerwoni encyklopedyści, w: K. Koźniewski, Historia co tydzień. Szkice o tygodnikach społeczno-kulturalnych 1944–1950, Warszawa: Czytelnik, s. 83–206.
Krasucki Eryk (2009), Międzynarodowy komunista Jerzy Borejsza: biografia polityczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kula Witold (1945), O program i jego wykonanie, „Kuźnica”, nr 8, s. 1–2.
Lisiecka Alicja (1973), Mandaryni i gryzipiórki: wstęp do pamiętnika, London: Polonia Book Fund.
Mentzel Zbigniew (2020), Leszek Kołakowski. Czytanie Świata. Biografia, Kraków: Znak.
Sokal Alan D., Bricmont Jean (2004), Modne bzdury: o nadużywaniu pojęć z zakresu nauk ścisłych przez postmodernistycznych intelektualistów, przeł. P. Amsterdamski, A. Lewańska, Warszawa: Prószyński i S-ka.
Stradecki Jakub (1986), Bibliografia prac Stefana Żółkiewskiego, w: Problemy wiedzy o kulturze. Prace dedykowane Stefanowi Żółkiewskiemu, red. A. Brodzka, M. Hopfinger, J. Lalewicz, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 619–664.
Tych Feliks [red.], (1975), Archiwum ruchu robotniczego, t. 2, Warszawa: Książa i Wiedza.
Ulicka Danuta (2020), Rzut oka na nowoczesne polskie literaturoznawstwo teoretyczne, w: Wiek teorii. Sto lat nowoczesnego literaturoznawstwa polskiego, red. D. Ulicka, Warszawa: Wydawnictwo IBL, s. 9–160.
Wat Aleksander (1990), Mój wiek, t. 1, 2, red. C. Miłosz, L. Ciołkoszowa, Warszawa: Czytelnik.
Wójcik Wiesław (2015), Dwie drogi krytyki neopozytywizmu, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne”, nr 10, s. 60–75.
Woroszylski Wiktor (1964), Nasza łódzka młodość, w: Tranzytem przez Łódź, red. I. Bołtuć-Staszewska, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, s. 130–152.
Żabicki Zbigniew (1966), „Kuźnica” i jej program literacki, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Żółkiewski Stefan (1945), O Emilu Meyersonie, „Kuźnica”, nr 9, s. 4.
Żółkiewski Stefan (1945), O sytuacji literatury i pisarza. Przemówienie na Zjeździe delegatów Związku Zawodowego Literatów Polskich w Łodzi dnia 27.X.1946 r., „Kuźnica”, nr 43, s. 1–3.
Żółkiewski Stefan (1945), O tak zwanej nieaktualności marksizmu, „Kuźnica”, nr 1, s. 2–4.
Żółkiewski Stefan (1945), Polemika, „Kuźnica”, nr 13, s. 8.
Żółkiewski Stefan (1945), Przechadzka filozoficzna po księgarniach londyńskich, „Kuźnica”, nr 16, s. 1–3.
Żółkiewski Stefan (1946), List do Adama Ważyka, „Kuźnica”, nr 5, s. 10.
Żółkiewski Stefan (1946), Nasi zagranicą, „Kuźnica”, nr 7, s. 11.
Żółkiewski Stefan (1946), Nauka, filozfia, religia – krótka polemika, „Kuźnica”, nr 4, s. 9.
Żółkiewski Stefan (1946), O ks. Konstantym Michalskim, „Kuźnica”, nr 3, s. 2.
Żółkiewski Stefan (1946), O młodszym bracie – pamflet, „Kuźnica”, nr 4, s. 2–3.
Żółkiewski Stefan (1946), Próżnowanie nad „Kapitałem”, „Kuźnica”, nr 4, s. 5–6.
Żółkiewski Stefan (1946), Z Bergsonem, Dulską i Soplicą we Wrocławiu, „Kuźnica”, nr 26, s. 1–2.
Żółkiewski Stefan (1947), Na marginesie XXV tomu „Nauki Polskiej”, „Kuźnica”, nr 28, s. 7–8.
Żółkiewski Stefan (1947), Notatnik moskiewski, „Kuźnica”, nr 6, s. 8–9.
Żółkiewski Stefan (1947), Ze wspomnień polskiego inteligenta, „Kuźnica”, nr 3, s. 10–12.
Żółkiewski Stefan (1948), Dialog na Górze Piaskowej, „Kuźnica”, nr 15, s. 1–2.
Żółkiewski Stefan (1948), Rozważania pierwszomajowe z zakresu teorii kultury i sztuki, „Kuźnica”, nr 18, s. 1.
Żółkiewski Stefan (1948), Spór po rekolekcjach, „Kuźnica”, nr 8, s. 2–3.
Żółkiewski Stefan (1949), Aktualne zagadnienia powojennej prozy, „Kuźnica”, nr 4, s. 1–4, 8.
Żółkiewski Stefan (1963), O polityce kulturalnej PPR w latach 1945–1948, w: S. Żółkiewski, Przepowiednie i wspomnienia, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 258–360.
Żółkiewski Stefan (1974), Na przykładzie „Kuźnicy”, „Pamiętnik Literacki”, nr 4, s. 59–75.
Żółkiewski Stefan (1976), Pola zainteresowań współczesnej socjologii literatury, t. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Żółkiewski Stefan (1983), Próżnowanie nad „Kapitałem”, w: S. Żółkiewski, Cetno i licho: szkice 1938–1980, Warszawa: Książka i Wiedza, s. 276–282.
Licencja
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
