Trauma w procesie - o podlaskiej recepcji bieżeństwa
Katarzyna Sawicka-Mierzyńska
Wydział Filologiczny. Uniwersytet w Białymstokuhttps://orcid.org/0000-0001-6744-9855
Abstrakt
Artykuł dotyczy recepcji bieżeństwa – exodusu ok. trzech milionów mieszkańców zachodnich rubieży imperium rosyjskiego w 1915 roku w głąb Rosji w ramach prowadzonej przez władze carskie taktyki „spalonej ziemi”, która miała utrudnić wojsku niemieckiemu marsz na wschód. Autorka, wykorzystując sformułowaną przez J.C. Alexandra kategorię „traumy kulturowej”, usiłuje odpowiedzieć na pytanie, z jakich powodów bieżeństwo nie stało się częścią zbiorowej pamięci Polaków i na jakich zasadach funkcjonuje w zbiorowej pamięci Podlasian. Jako materiał badawczy posłużyły przede wszystkim reportaż Anety Prymaka-Oniszk Bieżeństwo 1915. Zapomniani uchodźcy oraz antologia Jestem, bo wrócili.
Słowa kluczowe:
I wojna światowa, uchodźcy, pamięć zbiorowa, trauma kulturowa, PodlasieBibliografia
Alexander Jeffrey C. (2010), Znaczenia społeczne. Studia z socjologii kulturowej, przeł. S. Burdziej, J. Gądecki, Kraków: Nomos.
Branach-Kallas Anna (2018), Szok Wielkiej Wojny – o traumie indywidualnej, traumie kulturowej oraz portretach gueules cass´ees we współczesnej literaturze brytyjskiej i francuskiej, „Teksty Drugie”, nr 4, s. 12–36.
Co nam zostało z bieżeństwa?, panel spisała D. Wysocka „Przegląd Prawosławny” 2015, nr 12, http://przegladprawoslawny.pl/articles.php?id n=3867&id=2, [dostęp 29.04.2019].
Dąbrowicz Elżbieta (2019), Resztka. Tożsamość podlaska w obchodach rocznicowych z 2013 i 2015 roku, w: Podlasie. Od terra incognita do white power, red. M. Lul, D. Zawadzka, Białystok: Uniwersytet w Białymstoku, Instytut Filologii Polskiej, s. 269–291.
Dąbrowicz Elżbieta, Szerszunowicz Anna [oprac.] (2017), Bieżeństwo – wspólnota pamięci. Kalendarium wydarzeń 2014–2017, w: Świadectwa pamięci. W kręgu źródeł i dyskursów (od XIX wieku do dzisiaj), red. E. Dąbrowicz, B. Larenta, M. Domurad, Białystok: Alter Studio, s. 399–403.
Diemjaniuk Bożena (2005), Bieżeńcy, Łomża: Wydawnictwo Stopka.
Erll Astrid (2016), Wędrująca pamięć, przeł. T. Kunz, w: Migracyjna pamięć, wspólnota, tożsamość,
red. R. Sendyka, T. Sapota, R. Nycz, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, s. 29–52.
Fionik Doroteusz, Mamy już swój epos, rozm. A. Prymaka-Oniszk, https://biezenstwo.pl/co-nam-zostalo-z-biezenstwa/doroteusz-fionik-etnograf-animator-kulturybialoruskiej-zalozyciel-muzeum-malej-ojczyzny-w-studziwodach/, [dostęp 29.04.2019].
Halbwachs Maurice (2008), Społeczne ramy pamięci, przeł. M. Krol, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Luba Vital’ [red.] (2000), Bežanstva 1915 goda, Belastok: Niva.
Łysak Tomasz (2015), Trauma – od genealogii pojęcia do studiów nad traumą, w: Antologia studiów nad traumą, red. T. Łysak, Kraków: Universitas, s. 5–30.
Niziołek Katarzyna, Sawicka-Mierzyńska Katarzyna, Bieżenki. W stronę interdyscyplinarnych badań w działaniu, w: Opowiedziane. Historia mówiona w praktykach humanistycznych, red. A. Karpowicz, M. Litwinowicz, A. Rakoczy, Warszawa 2019, s. 129–139.
Prymaka-Oniszk Aneta (2016), Bieżeństwo 1915. Zapomniani uchodźcy, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Sawczuk Katarzyna, Kondratiuk Anna, Szerszunowicz Anna [red.] (2017), Jestem, bo wrócili. Przywracanie pamięci w setną rocznicę bieżeństwa, Białystok: Stowarzyszenie OrthNet.
Siewior Kinga (2018), Wielkie poruszenie. Pojałtańskie narracje migracyjne w kulturze polskiej, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Stachura Natalia (2018), Afrykański taniec śmierci, „Teksty Drugie”, nr 4, s. 115–133.
Zielińska Marta (2018), Wojna, trauma i kultura, „Teksty Drugie”, nr 4, s. 7–11.
Wydział Filologiczny. Uniwersytet w Białymstoku https://orcid.org/0000-0001-6744-9855
Licencja
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
