„Stachura en cuarto menguante”. Nowe ustanowienie Edwarda Stachury i Amereidy
New instauration of Edward Stachura and Amereida
Magdalena Barbaruk
Instytut Kulturoznawstwa. Uniwersytet Wrocławskihttps://orcid.org/0000-0001-6406-2241
Abstrakt
W artykule zaproponowano geopoetycką interpretację nieznanego wątku biografii Edwarda Stachury, związanego z pobytem polskiego pisarza w Paryżu, gdzie poznał m.in. poetów Michela Deguy i Edisona Simonsa, uczestników wyprawy tzw. travesía de Amereida (1965). Punktem wyjścia rozważań jest analiza zdania z latynoamerykańskiego poematu Amereida (1967) „hoy soy todos los mendigos / a cuerpo de rey /con / stachura en cuarto menguante”. Autorka interpretuje zaskakujący fakt znalezienia się „stachury” w tekście pisanym w czasie wyprawy po Ameryce Południowej, w trakcie której grupa poetów, architektów, rzeźbiarzy pod przewodnictwem Godofredo Iommiego (Godo) odkrywała nieznane „morze wewnętrzne”. Zwraca też uwagę na rolę Juana Pablo Iommiego Amunátegui, syna Godo, w ostatnich latach życia Stachury. Proponowana interpretacja, inspirowana koncepcją Vinciane Despret, która nazywa zmarłych „geografami” ustanawiającymi inne miejsca, trasy i związane z nimi opowieści, wpisuje się w badania nad przejawami skomplikowanych relacji żywych i umarłych.
Słowa kluczowe:
Edward Stachura, geopoetyka, Amereida, Michel Deguy, ParyżBibliografia
Amereida volumen primero (2014), Valpara´ıso: Escuela de Arquitectura y Dise ˜no, Pontificia Universidad Católica de Valpara´ıso [bez autora].
Barbaruk Magdalena (2020), Epopeja chilijskiego przebudzenia, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 1–2,
s. 186–194.
Barbaruk Magdalena (2018), Sensy błądzenia. La Mancha i jej peryferia, Kraków: Pasaże.
Beczek Jakub [oprac.] (2020), Teraz oto jestem. Edward Stachura we wspomnieniach, Warszawa: Bellona.
Calasso Roberto (2019), Nienazwana teraźniejszość, przeł. J. Ugniewska, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Czaja Dariusz (2020), Wydrążeni ludzie. Kontynuacje, w: Sejsmografie/Sismografie, red. D. Czaja, Kraków: Pasaże, s. 47–63.
Deguy Michel (2002), Temu, co się nie kończy. Tren, przeł. F. Cambon, M. Niemiec, Poznań: Biblioteka Telgte Wydawnictwo.
Despret Vinciane (2021), Wszystko dla naszych zmarłych. Opowieści tych, co zostają, przeł. U. Kropiwiec, Kraków: Karakter.
Dziennik (grupa Amereidy) (2020), przeł. M. Barbaruk, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 4, s. 115–127.
Iommi Godofredo (2020), Zgodność z poezją, przeł. M. Barbaruk, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 4,
s. 92–98.
Iwińska Gabriela (2018), Próba własnej filozofii we „Wszystko jest poezja” Edwarda Stachury, „Prace Literackie”, nr 58, s. 315–324.
Janion Maria (2018), „Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś”, Warszawa: Sic!
Konończuk Eliżbieta (2020), Edward Stachura – geopoeta, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 311–326.
Małczyńska Anna (2014), Z padłych wstawanie. O melancholii w pisarstwie Edwarda Stachury, Kraków: Nomos.
Mujica Jolly Victoria (2020), Ludzka wersja Amereidy. Z Victorią Jolly Mujicą rozmawia Magdalena Barbaruk, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 4, s. 128–131.
Pachocki Dariusz (2007), Wstęp, w: E. Stachura, Listy do Danuty Pawłowskiej,Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 5–15.
Pendleton-Jullian Ann M. (1996), The Road That is Not a Road, and the Open City, Ritoque, Chile, Cambridge, Mass.: The MIT Press.
Pawłowska-Skibińska Danuta (2007), Wspomnienie, w: E. Stachura, Listy do Danuty Pawłowskiej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 17–35.
Pawłowska-Skibińska Danuta (2007), Listy równoległe, w: E. Stachura, Listy do Danuty Pawłowskiej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 383–438.
Pietraszko Stanisław (2012), Kultura. Studia teoretyczne i metodologiczne, red. S. Bednarek, Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2.
Sendyka Roma (2015), Od kultury „ja” do kultury „siebie”. O zwrotnych formach w projektach tożsamościowych, Kraków: Universitas.
Setlak Wiesław (2018), Żywioł nomadyczny w twórczości Edwarda Stachury (z perspektywy geopoetyki), „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 3730, s. 267–281.
Stachura Edward (1984), Wszystko jest poezja. Opowieść-rzeka, w: E. Stachura, Poezja i proza, t. 4, red. H. Bereza, Z. Fedecki, K. Rutkowski, Warszawa: Czytelnik.
Stachura Edward (2006), Cała jaskrawość, Warszawa: Czytelnik.
Stachura Edward (2007), Listy do Danuty Pawłowskiej, w: E. Stachura, Listy do Danuty Pawłowskiej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 37–380.
Stachura Edward (2010), Dzienniki. Zeszyty podróżne 1, red. D. Pachocki Warszawa: Iskry.
Stachura Edward (2011), Dzienniki. Zeszyty podróżne 2, red. D. Pachocki, Warszawa: Iskry.
Szyngwelski Waldemar (2003), Sted. Kalendarium życia i twórczości Edwarda Stachury, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm.
Wroniszewski Maksymilian (2014), Ołowiana chmurka albo melancholia Stachury, „Białostockie Studia Literaturoznawcze”, nr 5, s. 291–295.
Filmografia
Godo (2012), film dokumentalny, reż. Nicolas Iommi Amun´ategui, Romain Poisson, Paris–Rio.
Edward Stachura (1992), film dokumentalny, reż. W. Czwartosz, Kraków, Telewizja Polska.
Siekierezada (1985), reż. W. Leszczyński, Zespół Filmowy Perspektywa i Telewizja Polska.
Instytut Kulturoznawstwa. Uniwersytet Wrocławski https://orcid.org/0000-0001-6406-2241
Licencja
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
