„Stworzyć tu naprawdę śliczną a bogatą kolonię polską”. Polskie międzywojenne opisywanie Peru
Mikołaj Paczkowski
Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniuhttps://orcid.org/0000-0002-0723-7786
Abstrakt
Artykuł prezentuje, jak polscy autorzy w dwudziestoleciu międzywojennym opisywali Peru oraz co wpływało na sposób ich pisania. Większość tekstów dotyczących tego kraju powstała w latach 1928-1933, a ich opublikowanie wiązało się z koncepcją utworzenia polskich kolonii nad rzeką Ukajali. Książki Kazimierza Warchałowskiego, Michała Pankiewicza czy Mieczysława Lepeckiego mają charakter jednoznacznie propagandowy. Ich celem było zachęcenie polskich rolników do wyjazdu, dlatego w wyidealizowany sposób opisywali peruwiańską rzeczywistość. Powstały również teksty krytykujące plany zakładania kolonii, w których życie w Peru ukazane jest bardziej realistycznie. Wyjątek stanowi książka podróżnicza Arkadego Fiedlera. Autor stara się w niej zaprezentować jako wyjątkowy podróżnik-odkrywca. Z tego powodu Peru w jego utworze jest miejscem mało poznanym i pełnym niebezpieczeństw.
Słowa kluczowe:
literatura podróżnicza, dwudziestolecie międzywojenne, polscy podróznicy, polskie kolonie w Peru, propagandaBibliografia
Bochdan-Niedenthal Maria (1935), Ucayali. Raj czy piekło nad Amazonką, Warszawa: Dom Książki Polskiej.
Fiedler Arkady (1935), Ryby śpiewają w Ukajali, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”.
Fiedler Arkady (1976), Wiek męski – zwycięski, Warszawa: Iskry.
Fiedler Arkady (1937), Zdobywamy Amazonkę, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”.
Gawarycki Marcin Florian (2010), W pogoni za wyobrażeniami. Próba interpretacji polskiej literatury podróżniczej poświęconej Ameryce Łacińskiej, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Gieysztor Michał (1933), Peru, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”.
Górski Konrad (1936), Literatura podróżnicza, „Rocznik Literacki za rok 1935”, s. 202–213.
Jarnecki Michał (2014), Peruwiańska porażka i próba jej naprawy. Wokół polskich międzywojennych koncepcji emigracyjnych i kolonialnych, „Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa”, nr 44, s. 102–132.
Jarzyna Adam (1931), Peru. Widoki dla osadnictwa rolnego na terenach polskich koncesyj, Lwów–Warszawa: Księgarnia Polska B. Połoniecki.
Kania Marta (2016), Żyć można w Montanji całe lata – o kolonizacji polskiej w Peru, w: Pani Anna w Kanadzie: księga pamiątkowa dedykowana Pani Profesor Annie Reczyńskiej, red. M. Gabryś, M. Paluszkiewicz-Misiaczek, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 17–37.
Kempiński Tomasz (2016), Egzotyczny świat Arkadego Fiedlera, „Argumenta Historica”, nr 3, s. 42–59.
Kurowski Karol (2019), Relacje polsko-peruwiańskie w latach 1923–1945. Działalność Polaków w Peru, w: Polacy w dziejach Peru, red. S. Rakowicz, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 143–153.
Lepecki Mieczysław Bohdan (1930), Opis polskich terenów kolonialnych w Peru, Warszawa: Naukowy Instytut Emigracyjny.
Lepecki Mieczysław Bohdan (1931), Na Amazonce i we wschodnim Peru, Lwów–Warszawa: Książnica Atlas.
Mazurek Jerzy (2013), Piórem i czynem. Kazimierz Warchałowski (1872–1943) – pionier osadnictwa polskiego w Brazylii i Peru, Warszawa: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich UW.
Oxiński Tomasz (1932), Peru,Warszawa–Poznań: Wydawnictwo Wiesława Tomaszewskiego.
Pankiewicz Michał (1929), Ustrój społeczny Montanji peruwiańskiej a praktyczne wskazania dla polskiego osadnictwa, Warszawa: Naukowy Instytut Emigracyjny.
Tragedia emigrantów polskich VII (1932), „Dziennik Bydgoski”, nr 19, s. 4.
Warchałowski Kazimierz (1930), Peru. Warunki gospodarcze Montanji Peruwiańskiej, Warszawa: Kolonja Polska.
Warchałowski Kazimierz (1938), Na wodach Amazonki, Warszawa: Wydawnictwo Ligi Morskiej i Kolonialnej.
Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu https://orcid.org/0000-0002-0723-7786
Licencja
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
