Przestrzenie tęsknoty w wybranych dramatach Jerzego Szaniawskiego
Agnieszka Kowalkiewicz-Kulesza
Wydział Filologiczny. Uniwersytet Łódzkihttps://orcid.org/0000-0002-7979-0441
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza metaforycznych przestrzeni w dramatach Jerzego Szaniawskiego na przykładzie dwóch utworów: Murzyn. Komedia w trzech aktach z 1917 oraz Kowal, pieniądze i gwiazdy. Sztuka w trzech aktach z 1948. Zwracając uwagę na fakt, że świat przedstawiony w większości dramatów Szaniawskiego związany jest z przestrzenią prowincji, autorka pokazuje, w jaki sposób w analizowanych utworach realistyczne przestrzenie, oddalone od gwaru wielkiego świata, kontrastują z metaforycznymi przestrzeniami tęsknoty, wolności i marzeń bohaterów. Owe przestrzenie są niezwykle rozbudowane i zróżnicowane, wyznaczają i jednocześnie różnicują mentalny obszar, w którym funkcjonują bohaterowie utworów, a także wpływają na ich decyzje.
Słowa kluczowe:
przestrzeń literacka, przestrzeń metaforyczna, dramat, Jerzy Szaniawski, prowincja, marzenieBibliografia
Abramowska Janina (1978), Peregrynacja, w: Przestrzeń i literatura, red. M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, s. 125–158.
GlinkowskiWitold (2008), Transcendencje codzienności.Miejsca. Spotkania. Obsesje, Łódź: Biblioteka „Tygla Kultury”.
Głowiński Michał (1978), Przestrzenne tematy i wariacje, w: Przestrzeń i literatura, red. M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, s. 79–96.
Jakubowska Jadwiga (1980), Jerzy Szaniawski, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Kledzik Emilia (2009), Prowincja w najnowszej literaturze polskiej i niemieckiej oraz współczesnych polonistycznych i germanistycznych badaniach literackich, „Porównania”, nr 6, s. 150–164.
Kolińska Krystyna (2009), Szaniawski. Zawsze tajemniczy, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kowalkiewicz-Kulesza Agnieszka (2019), Wpływ zacisznego Zegrzynka na życie i twórczość Jerzego Szaniawskiego, w: Artysta na prowincji, t. 4, red. J. Jung, B. Małczyński, E. Mika, Ostrava: Ostravska univerzita we współpracy z Uniwersytetem Humanistyczno-Przyrodniczym im. Jana Długosza w Częstochowie, s. 56–65.
Krajewska Anna (2009), Narracyjne i dramatyczne ujęcia przestrzeni w dramacie XX wieku, w: Przestrzenie we współczesnym teatrze i dramacie, red. V. Sajkiewicz, E.Wąchocka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 15–25.
Łotman Jurij (1976), Problem przestrzeni artystycznej, przeł. J. Faryno, „Pamiętnik Literacki”, z. 1, s. 213–226.
Łotman Jurij (1975), Zagadnienia przestrzeni artystycznej w prozie Gogola, przeł. J. Faryno, w: Semiotyka kultury, wybór i oprac. E. Janus, M.R. Mayenowa, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 243–295.
Madurowicz Mikołaj (2006), Tożsamość homo localis w geografii człowieka, w: Człowiek w badaniach geograficznych, red. W. Maik, K. Rembowska, A. Suliborski, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki, s. 169–179.
Olech Barbara (1993), W pogoni za dalą (o dramatach Jerzego Szaniawskiego), w: Doświadczenie prowincji w literaturze polskiej w II poł. XIX i XX wieku, red. E. Paczoska, R. Chodźko, Białystok: Filia Uniwersytetu Warszawskiego, s. 52–63.
Rybicka Elżbieta (2014), Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków: Universitas.
Sioma Radosław (2009), Niewinność i doświadczenie. O komediopisarstwie Jerzego Szaniawskiego, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Sławiński Janusz (1978), Przestrzeń w literaturze: elementarne rozróżnienia i wstępne oczywistości, w: Przestrzeń i literatura, red.M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, s. 9–22.
Szaniawski Jerzy (1958), Dramaty zebrane, t. 1–3, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Tuan Yi-Fu (1987), Przestrzeń i miejsce, przeł. A. Morawińska, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Wydział Filologiczny. Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0002-7979-0441
Licencja
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
