Wymiar intertekstualny w twórczości bardów na przykładzie piosenek Pawła Wójcika
Marcin Janiszkiewicz
Wydział Filologiczny. Uniwersytet Wrocławskihttps://orcid.org/0000-0001-6288-3775
Abstrakt
W artykule omówiono reprezentatywne przykłady form intertekstualnych w twórczości Pawła Wójcika – współczesnego polskiego barda. Analiza pokazuje, iż autor omawianych tekstów odwołuje się do m.in. utworów, które tworzą bardowską tradycję. Oprócz relacji z piosenkami Andrzeja Garczarka czy Jacka Kaczmarskiego pojawiają się w nich również nawiązania do poezji Władysława Broniewskiego, Zbigniewa Herberta czy Sergiusza Jesienina. Przekrój tekstowych form intertekstualnych otwierają cytaty i aluzje, a kończą realizacje autointertekstualności w kilku wariantach.
Słowa kluczowe:
twórczość bardów, piosenka literacka, cytat, aluzja, autointertekstualnośćBibliografia
Balbus Stanisław (1993), Między stylami, Kraków: Universitas.
Barańczak Anna (1983), Słowo w piosence: Poetyka współczesnej piosenki estradowej, Wrocław: Ossolineum.
Bogaczyk Małgorzata (2006), Sztuka Inna. O sztuce prymitywnej, naiwnej i surowej, „Filo-Sofija”, nr 1, s. 239–256.
Broniewski Władysław (2014), Wybór wierszy, Wrocław: Ossolineum.
Chęcka Barbara (2007), Katalog prac płockiej kolekcji „Oto ja”, Płock: Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki.
Dźwinel Kamil (2018), Bardowie na przystanku PKS-u. Jan Krzysztof Kelus i Andrzej Garczarek jako mistrzowie piosenkowego konkretu, „Tekstualia”, nr 2, s. 21–38.
Dźwinel Kamil (2020), Natręctwa geografii. Szkic o twórczości Andrzeja Garczarka, w: Polska w piosence (1989–2019), red. K. Gajda, M. Chrząstowska, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 327–346.
Gajda Krzysztof (2003), Jacek Kaczmarski w świecie tekstów, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Genette G´erard (2014), Palimpsesty, przeł. T. Stróżyński, A. Milecki, Gdańsk: Słowo/ Obraz Terytoria.
Głowania Katarzyna (2010), „Poderżnijcie gardło mi, poderżnijcie żyły, tylko nie zerwijcie strun, co srebrem lśniły...”: wielcy bardowie Rosji, „Pisma Humanistyczne”, nr 7, s. 33–45.
Głowiński Michał (1986), O intertekstualności, „Pamiętnik Literacki”, nr 4, s. 75–100. Głowiński Michał (1987), Tradycja literacka, w: Problemy teorii literatury, seria 3, wyb. H. Markiewicz, Wrocław: Ossolineum.
Gozdowski Krzysztof, Nie tylko o „Kadyszu” Aleksandra Galicza, w: W teatrze piosenki, red. I. Kielc, M. Traczyk, Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.
Grzenia Jan (1993), Cytat a aluzja literacka, w: Z problemów współczesnego języka polskiego, red. A. Wilkoń, J. Warchala, Katowice: Uniwersytet Śląski.
Grzenia Jan (1993), Odczytywanie aluzji literackiej, „Język Artystyczny”, nr 8, s. 48–61.
Górski Kazimierz (1987), Aluzja literacka, w: Problemy teorii literatury, seria 3, wyb. H. Markiewicz, Wrocław: Ossolineum.
Herbert Zbigniew (1997), Hermes, pies i gwiazda, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Hrabal Bohumil (2006), Perełka na dnie, przeł. H. Gruszczyńska-Dębska i in., Warszawa: Czuły Barbarzyńca Press.
Janas Tomasz (2020), Aż chce się płakać? Polska w tekstach śpiewających poetów, w: Polska w piosence (1989–2019), red. K. Gajda, M. Chrząstowska, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 267–310.
JerofiejewWieniedikt (1986), Moskwa – Pietuszki, przeł. N. Karsov, S. Szechter, Londyn: „Kontra”.
Jesienin Sergiusz (2016), Wiersze liryczne, przeł. A. Lewandowski, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Kloch Zbigniew, Rysiewicz Adam (1996), [hasło:] Piosenka, w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka i in., Wrocław: Ossolineum.
Markiewicz Henryk (1989), Odmiany intertekstualności, w: H. Markiewicz, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa: PWN.
Nycz Ryszard (1990), Intertekstualność i jej zakresy, „Pamiętnik Literacki”, nr 2, s. 95–116.
Nycz Ryszard (1998), Literatura polska w cieniu cenzury, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 5–27.
Olędzki Jacek (2002), Jedną kreską kreślone albo dlaczego w kwietniu wróble kąpią się w piasku?, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, t. 56, z. 1–2, s. 252–256.
Pfister Manfred (1991), Koncepcje intertekstualności, przeł. M. Łukasiewicz, „Pamiętnik Literacki”, nr 82, s. 183–208.
Piekarski Ireneusz (2006), Zanim rozległy się „Głosy w ciemności”. Albo o relacjach między tekstami jednego autora, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 149–170.
Popiel-Machnicki Wawrzyniec (2014), Recepcja twórczości Siergieja Jesienina i Nikołaja Klujewa na Ukrainie (kijowskie koło kaukowe klujewosłow), „Studia Ukrainica Posnaniensia”, nr 2, s. 21–29.
Sitkowska Irmina (2020), Słowo i obraz w „Tańcu Życia” Krystyny Świąteckiej. Poetyckie ekfrazy malarstwa Edvarda Muncha, praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Zbigniewa Chojnowskiego, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Olsztyn.
Sobczak Paweł (2012), Tekst piosenki jako dzieło literackie – dzieło literackie jako tekst piosenki, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, nr 16, s. 127–139.
Tischner Józef (2000), Historia filozofii po góralsku, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Tuwim Julian (1958), Wiersz, w którym autor grzecznie ale stanowczo uprasza liczne zastępy bliźnich aby go w dupę pocałowali, w: J. Tuwim, Jarmark rymów, oprac. J. Stradecki, Warszawa: Czytelnik, s. 291–293.
Wójcik Paweł (2012), [zapowiedź utworu Lufa] Piosenka ze szkłem, https://youtu.be/5Ixk-GEExY0?t=3837 [dostęp 14.11.2021].
Wójcik Paweł (2012), [zapowiedź utworu Mój Broniewski] Piosenka ze szkłem, https://youtu.be/5Ixk-GEExY0?t=5036 [dostęp 14.11.2021].
Wójcik Paweł (2012), [zapowiedź utworu Toasty] Piosenka ze szkłem, https://youtu.be/5Ixk-GEExY0?t=4489 [dostęp 14.11.2021].
Wójcik Paweł (2013), Piosenki ze szkłem, Płock: Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki.
Wójcik Paweł (2014), Obrazki, Płock: Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki.
Wójcik Paweł (2014), [zapowiedź utworu Epitafium dla Barbary Chęckiej] Epitafium dla Barbary Chęckiej, https://www.youtube.com/watch?v=Fqp2Uwgd6Sg&ab channel=MrCzapon [dostęp 14.11.2021].
Wójcik Paweł (2016), Uliczna, Płock: b.n.w.
Wójcik Paweł (2018), Dama pik, Płock: b.n.w.
Wójcik Paweł, Męski strach, https://www.youtube.com/watch?v=PiX147HqiPc&abchannel=Pawe%C5%82W%C3%B3jcik [dostęp 14.11.2021].
Wydział Filologiczny. Uniwersytet Wrocławski https://orcid.org/0000-0001-6288-3775
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
