Prowadzenie dziennika obserwacji jako forma pisania biografii zwierząt. Casus „Nakarmić wilki” Marii Nurowskiej
Abstrakt
W niniejszym artykule podjęto rozważania z pogranicza etnografii wielogatunkowej i zoonarracji na temat zjawiska badań biomonitoringowych, w szczególności prowadzenia dziennika obserwacji zwierząt jako przejawów pisania ich biografii. W związku z ideą naturokultury, a także ,,trzeciej kultury”, zaprezentowano casus pisania dziennika obserwacji wilków w powieści Marii Nurowskiej Nakarmić wilki, stanowiący próbę utrwalenia ich życia i zachowań. Zdaniem autorki powieść tę można wpisać także w nurt zookrytyki, ponieważ przedstawione w niej losy wilczej rodziny, ale także zawarte w niej elementy etologii są przyczynkiem do głębszej refleksji nad tematem ochrony wilków. W Nakarmić wilki odchodzi się od traktowania wilka jako symbolu (i przez to pozostawiania go poza historią), lecz na zasadzie inkluzji, dochodzi do jego upodmiotowienia.
Słowa kluczowe:
powieść, Nurowska, biografia zwięrząt, upodmiotowienie, etnografia wielogatunkowa, zoonarracjeBibliografia
Nurowska Maria (2010), Nakarmić wilki, Warszawa: W.A.B.
Literatura przedmiotowa:
Adams Carol J. (2009), Post-meateating, Animal encounters, red. T. Tyler, M. Rossini, Leiden-Boston, s. 47-72.
Adams Carol J. (2014), Post-mięsożerność (tekst oryg. Post-meateating), tłum. M. Dąbrowska, A. Barcz, w: Zwierzęta, gender i kultura, red. A. Barcz, M. Dąbrowska, Lublin, s. 47-68.
Baratay Eric (2014), Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii, tłum. P. Tarasewicz, Gdańsk.
Baratay Eric (2017), Zwierzęta w okopach: zapomniane historie, tłum. B. Brzezicka, Gdańsk.
Barcz Anna (2015), Wprowadzenie do zookrytyki (teorii zwierzęcych narracji), „Białostockie Studia Literaturoznawcze”, nr 6, s. 143-159.
Berger John (1999), Po cóż patrzeć na zwierzęta, w: tegoż, O patrzeniu, tłum. S. Sikora, Warszawa, s. 5-39.
Beston Henry (2003), The Outermost House: A Year of life on the Great Beach of Cape Cod [Dom na krawędzi], New York.
Birke Lynda (2014), Listening to voices. On the pleasures and problems of studying human-animal relationships, w: The rise of critical animal studies. From the margins to the centre, red. N. Taylor, R. Tuine, New York, s.71-87.
Brantz Dorothee (2010), Beastly Natures. Animals, Humans and the Study of History, University of Virginia Press, Charlottesville.
Burt Jonathan (2001), The illumination of the animal kingdom: The role of light and electricity in animal representation, „Society & Animals”, nr 9(3), s. 203–228.
Czapliński Przemysław (2001), Mikrologi ze śmiercią. Motywy tanatyczne we współczesnej literaturze polskiej, Poznań.
Dąbrowska Magdalena (2017), Biografie gatunków stowarzyszonych. Danuta Hryniewicz i polskie owczarki nizinne, „Kultura i Historia”, nr 3, s. 187-202.
Dąbrowska Magdalena (2017), Etnografia i animal studies. Badanie międzygatunkowych powiązań, „Zeszyty Etnologii Wrocławskiej” , nr 1(26), s. 183.
Deleuze Gilles, Guattari Felix (2003), A Thousand Plateaux. Capitalism and Schisophrenia, Mineapolis-Londyn.
Derrida Jacques (2003), The Animal that Therefore I am (More to Follow), tłum. D. Willis, „Critical Inguiry”, nr 28 (2), s. 369-418.
Dubisz Stanisław [red.] (2003), Hasło ‘silva rerum’ (dosł. las rzeczy), w: Uniwersalny słownik języka polskiego, t.3 p-ś, Warszawa: PWN, s. 1209.
Fudge Erica (2002), Animals, Londyn.
Fudge Erica (2014), What was it like to be a Cow? History and Animal Studies, w: The Oxford Handbook of Animal Studies, red. L. Kalof, Oxford, s. 258-278.
Grimm Carl L., Thayer Joseph H., Wilke Christian P.[red] (1887), Hasło ‘Ethnos’, w: A greek-english lexicon of the New Testament, New York, s. 168.
Hamilton Lindsay, Taylor Nik, (2017), Ethnography after humanism. Power, politics and method in multi-species research, London.
Haraway Donna (2003), Companion species manifesto: dogs, people and significant otherness, Chicago: Prickly Paradigm Press.
Haraway Donna (2012), Manifest gatunków stowarzyszonych, tłum. J. Bednarek, w: Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, red. A. Gajewska, Poznań, s. 241-260.
Huggan Graham, Tiffin Helen (2010), Postcolonial Ecocriticism. Literature, Animals, Environment, New York.
Jędrzejewski Włodzimierz, Borowik Tadeusz, Nowak Sabina (2010), Wilk, w: Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny, cz. 1, red. M. Makomaska-Juchiewicz, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa, s. s.297-318.
Jędrzejko Paweł (2001), Oscylacje literackie, czyli od Gadamera do mikrologicznej krytyki świadomości, [w:] Miniatura i mikrologia, t.2, red. A. Nawarecki, Katowice, s.27-57.
Kirksey Eben (2013), Interspecies love, w: The politics of species, red. A. Lanjouw, R. Corbey, Cambridge, s. 164-177.
Kirksey Eben (2014), The multispecies salon, Durham.
Korpikiewicz Honorata (2017), Etyka wobec zwierząt. Teoria ‘versus’ praktyka, „Edukacja Etyczna”, nr 14, s. 27-41.
Kotyczka Marzena (2012), Po cóż rozmawiać z psami? Wstęp do antropologii zwierząt, „Studia Kulturowe”, nr 3, s. 57-66.
Książek Michał (2013), Jakuck, Wołowiec: Wyd. Czarne.
Levinas Emmanuel (1991), Ślad innego, w: Filozofia dialogu, wybór, oprac. i tłum. B. Baran, Kraków: Wyd. Znak, s. 226-227.
Mackenzie Robin (2011), How the Politics of Inclusion/Exclusion and the Neuroscience of Dehumanization/Rehumanization Can Contribute to Animal Activists’ Strategies: Bestia Sacer II, „Society & Animals”, nr 19, s. 407-424.
Mytych-Forajter Beata (2004), Poetyka i łowy. O idei dawnego polowania w literaturze XIX wieku, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Nawarecki Aleksander (1993), Rzeczy i marzenia. Studia o wyobraźni poetyckiej skamandrytów, Katowice.
Nawarecki Aleksander (2000), Mikrologia, genologia, miniatura, w: Miniatura i mikrologia, t.1, red. A. Nawarecki, Katowice, s.9-29.
Nawarecki Aleksander (2001), Wstęp, w: Miniatura i mikrologia, t. 2., red. A. Nawarecki, Katowice, s. 7-16.
Nawarecki Aleksander (2003), Mały Mickiewicz. Studia mikrologiczne, Katowice.
Nycz Ryszard (2001), Literatura jako trop rzeczywistości. Poetyka epifanii w nowoczesnej literaturze polskiej, Kraków: Universitas.
Rangarajan Mahesh (2013), Animals with Rich Histories: The Case of the Lions of Gir Forest, Gujarat, India, „History and Theory”, nr 4 (52), s.109-127.
Regan Tom (1983), The Case for Animal Rights, University of California Press, Berkeley-Los Angeles.
Robisch Sean Kipling (2009), Wolves and the wolf myth in American literature, University of Nevada Press, Reno – Las Vegas.
Shapiro Kenneth (1990), Understanding dogs through kinesthetic empathy, social construction, and history, „Anthrozoos”, nr 3, s. 184-195.
Sławiński Janusz [red.] (1998), Hasło ‘silva rerum’, w: Słownik terminów literackich, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, s.509.
Snow Charles Percy (1999), Dwie kultury, tłum. T. Baszniak, Warszawa.
Spivak Gayatri (2020), Czy podporządkowani Inni mogą przemówić, tłum. E. Majewska, „Krytyka Polityczna”, nr 24-25, s. 169-239.
Suszek Ewelina (2016), Moda na małe?: innowacyjność śląskiej mikrologii literackiej, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1(17), s.179-191.
Tymieniecka-Suchanek Justyna (2013), Literatura rosyjska wobec upodmiotowienia zwierząt. W kręgu zagadnień ekofilozoficznych, Katowice.
Wężowicz- Ziółkowska Dobrosława, Wieczorkowska Emilia, Jaglarz Kalina [red.] (2014), Małe kompendium wilkologii, Katowice.
Wilk Mariusz (2007), Wilczy Notes, Warszawa: Oficyna Literacka Noir sur Blanc.
Źródła elektroniczne:
Deleuze Gilles, Guattari Felix (2015), Stawanie-się-intensywnym, stawanie-się-zwierzęciem, stawanie-się-niepostrzegalnym…w: ci sami, Tysiąc plateau. Kapitalizm i schizofrenia 2, tłum. różni, Warszawa. Dostęp do publikacji http://machinamysli.org/tysiac-plateau-fragment/ [dostęp: 29.01. 2022 r.].
Nurowska Maria, Nakarmić wilki https://www.youtube.com/watch?v=zMmPaQ11Xw8 [dostęp: 29.01.2022 r.].
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
