Różne oblicza literackich przewodników po miastach
Abstrakt
W artykule podjęto próbę literaturoznawczego opracowania niektórych zagadnień związanych z przynależną tzw. geoliteraturze grupą tekstów określaną tutaj jako „literackie przewodniki po mieście”. Autor poddaje analizie trzy różne teksty, odpowiadające trzem perspektywom opisu przyjmowanym przez twórców „przewodników literackich”. Pierwsza z analizowanych książek, Praga z Hrabalem Tomaša Mazala, związana jest z „perspektywą twórcy” i przy pomocy przewodnikowej narracji opowiada o biografii wybranego autora. Kolejny przewodnik, Dublin z Ulissesem Piotra Pazińskiego, skupia się na konkretnym dziele literackim i zaprasza do poznawania go przy pomocy specjalnych scenariuszy. Trzeci z nich, Osobisty przewodnik po Pradze Mariusza Szczygła, stanowi rodzaj „przewodnika autorskiego”, którego autor prezentuje własne spojrzenie na miasto. Podsumowując analizę strategii przewodnikowych, autor artykułu sygnalizuje możliwość spojrzenia na związane z przewodnikiem praktyki jako na pewnego rodzaju model literaturoznawczych badań.
Słowa kluczowe:
przewodnik, geoliteratura, hermeneutyczna teoria gatunku, strategie przewodnikowe, miejsce autobiograficzneBibliografia
Balbus Stanisław (1999), Zagłada gatunków, „Teksty Drugie”, nr 6, s. 25–39.
Barbaruk Magdalena (2017), Dolnośląskie trasy literackie, „Dolny Śląsk / Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne”, nr 20, s. 94–109.
Barbaruk Magdalena (2018), Sensy błądzenia. La Mancha i jej peryferie, Kraków: Wydawnictwo Pasaże.
Bauer Zbigniew (2014), Papierowa Ariadna, wirtualny Tezeusz. Tekst przewodnika w hipertekście miasta, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica”, t. 2, s. 30–42.
Brzozowska Blanka (2009), Flâneur jako turysta, w: B. Brzozowska, Spadkobiercy Flâneura. Spacer jako twórczość kulturowa – współczesne reprezentacje, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 93–151.
Certeau Michel de (1984), Walking in the City, w: M. de Certeau, The practice of everyday life, Berkeley – Los Angeles – London: University of California Press, s. 91–110.
Czermińska Małgorzata (2011), Miejsca autobiograficzne. Propozycja w ramach geopoetyki, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 183–200.
Iwasiów Sławomir, Madejski Jerzy [red.] (2019), Geoliteratura: przewodnik, bedeker, poradnik, Szczecin–Kraków: Uniwersytet Szczeciński, Universitas.
Glinert Ed (2000), A literary guide to London, London: Penguin Books.
Grushow Ira (2013), Guidebooks, w: Literature of Travel and Exploration. An Encyclopedia, red. J. Speake, New York: Routledge, s. 519–523.
Jansson Andr´e (2006), Specialized Spaces. Touristic Communication in the Age of Hyper-Space-Biased Media, „Arbejdspapier fra Center for Kulturforskning”, nr 137–06.
Łukasiewicz Krzysztof, Topp-Wójtowicz Izolda (2015), Przewodniki w kulturze i kultura jako przewodnik, „Prace Kulturoznawcze”, t. 17, nr 3649, s. 9–13.
Mazal Tomaˇs (2011), Praga z Hrabalem, przeł. J. Pacześniak, Czuły Barbarzyńca Press.
McCord Chavez Julia (2008), From wandering writing to wandering reading: productive digression in Victorian serial fiction, Ann Arbor: ProQuest.
Michałowski Piotr (2019), Mapa lektury i lektura mapy. Szczecin w prozie Artura Daniela Liskowackiego, w: Geoliteratura: przewodnik, bedeker, poradnik, red. S. Iwasiów, J. Madejski, Szczecin–Kraków: Uniwersytet Szczeciński, Universitas, s. 287–302.
Moretti Franco (2015), Atlas of the European novel, London–New York: Verso.
Paziński Piotr (2008), Dublin z Ulissesem: wraz ze słownikiem bohaterów Ulissesa, Warszawa: Czuły Barbarzyńca Press.
Roszak Joanna, Godlewski Grzegorz, Homo legens jako homo turisticus. Ku metodologii turystyki literackiej, „Folia Turistica” 2013, nr 28, s. 53–66.
Rybczyńska Zoriana, Potęga i niemoc spojrzenia Meduzy: alternatywne przewodniki miejskie jako realizacja nowej utopii, „Prace Kulturoznawcze” 2015, , t. XVII, nr 3649, s. 129–141.
Salska Agnieszka (2012), Monografia, w: Słownik rodzajów i gatunków literackich, red. G. Gazda, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 582.
Soliński Wojciech (2013), Bohumila Hrabala sprawa polska (i inne sprawy), Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Atut” – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Szalewska Katarzyna (2017), Urbanalia – miasto i jego teksty. Humanistyczne studia miejskie, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Szalewska Katarzyna (2019), Bedeker i spacerownik – dwa modele lokalnego chronotopu, w: Geoliteratura: przewodnik, bedeker, poradnik, red. S. Iwasiów, J. Madejski, Szczecin–Kraków: Uniwersytet Szczeciński, Universitas, s. 53–68.
Szczygieł Mariusz (2020), Mariusz Szczygieł: Mierzyć się z cudzym życiem, https://papaya.rocks/pl/people/mariusz-szczygiel-mierzyc-sie-z-cudzym-zyciem [dostęp 25.04.2022].
Szczygieł Mariusz (2020), Osobisty przewodnik po Pradze, Warszawa: Dowody na Istnienie.
Szczygieł Mariusz (2020), Mariusz Szczygieł: Wrażeniologia praska, https://www.vogue.pl/a/mariusz-szczygiel-wrazeniologia-praska [dostęp 25.04.2022].
Wolski Paweł (2019), Filolog w podróży. O literaturoznawstwie, literaturze i „tekstach kultury” jako „naukowych” przewodnikach, w: Geoliteratura: przewodnik, bedeker, poradnik, red. S. Iwasiów, J. Madejski, Szczecin–Kraków: Uniwersytet Szczeciński, Universitas, s. 81–93.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
