Portret George Sand w „Kochankach z klasztoru Valdemosa” Janusza Krasińskiego – w kontrze do „Lata w Nohant” Jarosława Iwaszkiewicza?
Katarzyna Nadana-Sokołowska
Instytut Badań Literackich PAN w Warszawiehttps://orcid.org/0000-0003-4207-414X
Abstrakt
W artykule poddano analizie portret George Sand zawarty w dramacie Janusza Krasińskiego Kochankowie z klasztoru Valdemosa. Jego wyjątkowość na tle kultury polskiej polega nie tylko na empatycznym odczytaniu biografii Sand (podobnym jak u Ferdynanda Hoesicka), ale także na poważnym potraktowaniu Sand jako pisarki. Autorka zestawia ten portret Sand z dużo bardziej znanym jej portretem, zawartym w sztuce Jarosława Iwaszkiewicza Lato w Nohant. Wykazuje, że teza, jakoby można było te dramaty potraktować jako teatralny dyptyk opowiadający o początku i końcu związku artystów, jest nieuzasadniona. Jej zdaniem różnice w konstrukcji postaci Sand nie mogą być tu wytłumaczone innym wiekiem tej samej bohaterki, służą bowiem przekazaniu jej rozbieżnych ocen. Autorka artykułu rozważa także przyczyny popularności dramatu Iwaszkiewicza i braku szerszego zainteresowania dramatem Krasińskiego, upatrując ich gdzie indziej niż w samej ich jakości artystycznej.
Słowa kluczowe:
George Sand, biografistyka chopinowska, portret literacki, Janusz Krasiński, Jarosław IwaszkiewiczBibliografia
Apeks [Andrzej Pytlak] (2000), Sercem Polak. Portrety z życia Chopina,Warszawa: Temp.
Bardijewska Sława (1977), Dramaturgia radiowa Janusza Krasińskiego, „Dialog”, nr 8, s. 107–115.
Bochenek-Franczakowa Regina (2010), Fryderyk Chopin i George Sand w oczach polskich biografów i krytyków literackich, „Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis”, t. 5, s. 7–24.
Brach-Czaina Jolanta (1992), Szczeliny istnienia, Warszawa: PIW.
Chalon Jean (2004), George Sand: une femme d’aujourd’hui, Fayard: Libraire Arth`eme Fayard.
Cichy Daniel (2011), O Chopinie bez Chopina. Podsumowanie Roku Chopinowskiego 2010, przedruk ze strony „Tygodnika Powszechnego” z 18.01.2011, http://www.dziennikteatralny.pl/artykuly/o-chopinie-bez-chopina.html [dostęp 30.10.2020].
Eberhard Karol (1956), Listy i autoportret, „Dziś i Jutro”, nr 16, s. 6.
Giddens Anthony (2006), Przemiany intymności. Seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach, przeł. A. Szulżycka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hoesick Ferdynand (1911), Chopin. Życie i twórczość, t. 1–3, Warszawa: Wydawnictwo F. Hoesicka.
Iwaszkiewicz Jarosław (1980), Lato w Nohant, w: J. Iwaszkiewicz, Dramaty, Warszawa: Czytelnik.
Karasowski Maurycy (1882), Fryderyk Chopin. Życie. Listy. Dzieła, t. 1–2, Warszawa: Gebethner i Wolff.
Kramkowska-Dąbrowska Agnieszka (2017), „Kochankowie z klasztoru Valdemosa” Janusza Krasińskiego: dzieło w procesie przemian i reinterpretacji, „Konteksty Kultury”, nr 14, s. 204–216.
Krasiński Janusz (1980), Kochankowie z klasztoru Valdemosa. Romanca w stylu hiszpańskim, Warszawa: Czytelnik.
Krasiński Janusz (2010), Janusz Krasny-Krasiński o operze „Kochankowie w klasztorze Valdemosa” (wywiad), https://pwm.com.pl/pl/aktualnosci/szczegoly/1736694,janusz-krasny-krasinski-o-operze-kochankowie-z-klasztoru-valldemosa.html
[dostęp 16.11.2020].
Łuskina Ewa, Stępowski Leon (1906), Szopen. Sztuka popularna w pięciu aktach z dziejów naszej pieśni, Kraków: nakł. W.L. Anczyca i Spółki.
Maciąg Kazimierz (2010), „Naczelnym u nas jest artystą”. O legendzie Fryderyka Chopina w literaturze polskiej, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Maurois Andr´e (1968), Lelia czyli życie George Sand, przeł. A. Kotula, wiersze przeł. W. Lewik, Warszawa: PIW.
Niecks Frederik (2011 [1888]), Fryderyk Chopin jako człowiek i muzyk, przeł. A. Buchner, Warszawa: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.
Podhorska-Okołów Stefania (1937), Lato w Nohant Iwaszkiewicza w Teatrze Małym, „Bluszcz”, nr 1, s. 13–14.
Popiel Jerzy (2004), Mythomanie antisandienne, „Arcana”, nr 55–56, s. 278–297.
Ptaszyńska Marta (2010), Kochankowie z klasztoru Valdemosa, Łódź: Teatr Wielki w Łodzi, https://docplayer.pl/11368057-Marta-ptaszynska-kochankowie-z-klasztoruvalldemosa.html [dostęp 30.10.2020].
Sand George (2006), Zima na Majorce, przeł. Z. Zorga-Krzychowicz, Pelplin: Wydawnictwo „Bernardinum”.
Sand George (2015), Historia mojego życia, t. 1–5, przeł. Z. Skowron, Warszawa: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.
Skowron Zbigniew [red.] (2010), Korespondencja Fryderyka Chopina z George Sand i z jej dziećmi, tłum. listów francuskich J. Hartwig i Z. Jędrzejowska-Waszczuk, wstęp K. Kobylańska, Warszawa: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina – PIW.
Szulc Marceli Antoni (1873), Fryderyk Chopin i jego utwory muzyczne. Przyczynek do życiorysu i oceny kompozycji artysty, Poznań: J. K. Żupański.
Tarnowski Stanisław (1892), Chopin i Grottger. Dwa szkice, Kraków: Nakładem Księgarni Spółki Wydawniczej Polskiej.
Zwingrodzka Wanda (2013), Stan zagrożenia, w: J. Krasiński, Krzak gorejący. Dramaty, seria Dramat polski. Reaktywacja, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, s. 7–28.
Instytut Badań Literackich PAN w Warszawie https://orcid.org/0000-0003-4207-414X
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
