Rozważania semiotyczne o geopoetyce odwróconej
Jacek Kaczmarek
Wydział Nauk Geograficznych. Uniwersytet Łódzkihttps://orcid.org/0000-0003-1750-1592
Armina Kapusta
Wydział Nauk Geograficznych. Uniwersytet Łódzkihttps://orcid.org/0000-0003-4955-8630
Abstrakt
W dotychczasowych rozważaniach o geopoetyce eksponowano założenie, że doświadczenie geograficzne określa podstawy kreacji dzieła literackiego. Przyjmowane przesłanki praktykowania przestrzeni umożliwiły dokonanie tzw. zwrotu topograficznego w naukach humanistycznych. W prezentowanej koncepcji badawczej zmierzamy w innym kierunku. Otóż, chcielibyśmy rozważyć następujące sformułowanie – poetyka poprzedza doświadczenie geograficzne. Dlatego też wprowadzamy określenie „geopoetyka odwrócona”. Zakładamy bowiem, że słowo kształtuje krajobraz i ono jest sprawcą determinacji przestrzennej. Za istotę podjętych dociekań obraliśmy pustkę, w której dostrzegamy brak kogoś lub czegoś, oczekujemy na potencjalne wydarzenia. Można rozważać „nic” zamiast wszechobecnego „coś”. Ów wątek myślenia, wkroczenie do nowego obszaru epistemologicznego, nazwaliśmy „geografią nieobecności”. W zaprezentowanych rozważaniach wykorzystaliśmy elementy semiotyki przestrzeni.
Słowa kluczowe:
geopoetyka odwrócona, semiotyka przestrzeni, geografia nieobecności, doświadczenie geograficzneBibliografia
Andrić Ivo (1978), Most na Drinie, przeł. H. Kalita, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Batko Zbigniew (1993), Z powrotem, czyli fatalne skutki niewłaściwych lektur, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Ginczanka Zuzanna (2017), Mądrość jak rozkosz. Wiersze wybrane, Warszawa: Czuły Barbarzyńca Press.
Johler Birgit, Kober Katharina, Sauer Barbara, Tauss Ulrike,White Joanna (2014), A Local History of the 1938 ‘Anschluss’ and Its Memory: Vienna Servitengasse, w: 1914: Austria-Hungary, the Origins, and the First Year of World War I, red. G. Bischof, F. Karlhofer, S. Williamson, New Orleans: University of New Orleans Press, s. 293–318.
Kaczmarek Sylwia, Kaczmarek Jacek (2022), W stronę „geografii sztuki”. Rozmowy o komponowaniu geografii, „Prace i Studia Geograficzne”, t. 67, z. 1, s. 171–179.
Kant Immanuel (2001), Krytyka czystego rozumu, przeł. R. Ingarden, Kęty: Wydawnictwo ANTYK.
Kieran Dan (2014), O wolnym podróżowaniu. Droga jest celem, przeł. M. Glasenapp, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Korpysz-Wiśniewska Aleksandra (2021), Potencjał literacki miast europejskich w kontekście wizerunkowym i turystycznym, maszynopis pracy doktorskiej przygotowanej pod kierunkiem M. Madurowicza na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Książek Michał (2013), Jakuck, Wołowiec: Czarne.
Lessing Doris (2009), Złoty notes, przeł. B. Maliborski, Warszawa: Świat Książki.
Łotman Jurij (2008), Uniwersum umysłu. Semiotyczna teoria kultury, przeł. B. Żyłko, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Myśliwski Wiesław (2019), Widnokrąg, Kraków: Znak.
Newman Bernard (2021), Rowerem przez II RP. Niezwykła podróż po kraju, którego już nie ma. Reportaż z 1934 roku, przeł. E. Kochanowska, Kraków: Znak.
Parysek Jerzy (2022), Muzyczne opisanie świata. Wprowadzenie do geografii muzyki (?), „Prace i Studia Geograficzne”, t. 67, z. 1, s. 165–170.
Perec Georges (2019), Przestrzenie, przeł. A. Daniłowicz-Grudzińska, Kraków: Lokator.
Petrovaˇcki Ljiljiana (2004), Sintaksa u nastavi srpskog jezika i knjiˇzevnosti, Novi Sad: Zmaj.
Popa Vasko (1960), Gry, przeł. Z. Stoberski, J. Zych, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Popa Vasko (1968), Pesme, Beograd: Prosveta.
Proust Marcel (1992), W poszukiwaniu straconego czasu. Czas odnaleziony, t. 7, przeł. J. Rogoziński, Warszawa: PIW.
Said Edward (2005), Orientalizm, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Poznań: Zysk i S-ka.
Scholl Sebastian, Lahr-Kurten Matthias, Redepenning Marc (2014), Considering the Role of Presence and Absence in Space Constructions. Ethnography as Methodology in Human Geography, „Historical Social Research”, vol. 39, no. 2, s. 51–67.
Springer Filip (2011), Miedzianka. Historia znikania, Wołowiec: Czarne.
Stasiuk Andrzej (2004), Jadąc do Babadag, Wołowiec: Czarne.
Toporow Władimir (1991), Petersburg i tekst petersburski literatury rosyjskiej: wprowadzenie do tematu, przeł. B. Żyłko, „Pamiętnik Literacki”, z. 2, s. 247–273.
Varga Krzysztof (2014), Czardasz z mangalicą, Wołowiec: Czarne.
White Kenneth (2011), Zarys geopoetyki, przeł. A. Czarnacka, „Białostockie Studia Literaturoznawcze”, nr 2, s. 7–25.
Wilk Mariusz (2007), Tropami rena, Warszawa: Noir sur Blanc.
Wittgenstein Ludwig (2012), Tractatus logico-philosophicus, przeł. B. Wolniewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wittlin Józef (2012), Etapy. Italia – Francja – Jugosławia, Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
Żyłko Bogusław (2011), Kultura i znaki. Semiotyka stosowana w szkole tartusko-moskiewskiej, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Wydział Nauk Geograficznych. Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0003-1750-1592
Wydział Nauk Geograficznych. Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0003-4955-8630
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
