Między gabinetem osobliwości, biblioteką a muzeum. Przypadki encyklopedyzmu w Gustave’a Flauberta „Bouvardzie i Pécuchecie”
Abstrakt
Idee encyklopedyczne bywają realizowane w postaci summy, encyklopedii, słownika, także powieści. W Gustave’a Flauberta Bouvardzie i Pécuchecie fabularyzacji zostały poddane także ich modalności przestrzenne (gabinet osobliwości, biblioteka, muzeum). Artykuł poświęcony jest interpretacji tych uprzestrzennień w kontekście tematycznego porządku rozdziałów w omawianym utworze oraz wybranych elementów świata w nim przedstawionego, także z uwzględnieniem diagnoz stawianych przez Flauberta w odniesieniu do systemowo postrzeganych obszarów wiedzy oraz samej idei encyklopedyzmu w perspektywie nowoczesności.
Słowa kluczowe:
Gustave Flaubert, encyklopedyzm, gabinet osobliwości, ogród, bibliotek, muzeumBibliografia
d’Alembert Jean Le Rond (1986), Discours pr´eliminaire, w: Encyclop´edie ou Dictionnaire Raissonn´e des Sciences, des Arts et des M´etiers (articles choisis), chronologie, introduction et bibliographie A. Pons, Paris: Flammarion, vol. 1, s. 73–184.
d’Alembert Jean Le Rond (1954), Wstęp do „Encyklopedii”, w: J. Le Rond d’Alembert, Wstęp do „Encyklopedii”, przeł. J. Hartwig, oprac. T. Kotarbiński, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 5–134.
Barthes Roland (2003), La Pr´eparation du Roman I et II. Notes de cours et de s´eminaires au Coll`ege de France, 1978–1979 et 1979–1980, texte ´etabli, annot´e et pr´esent´e par N. L´eger, Paris: ´Editions du Seuil / IMEC.
Benjamin Walter (2021), Rozpakowuję swoją bibliotekę. Mowa o kolekcjonerstwie, w: W. Benjamin, Podróże wyobraźni, wyb., przeł. B. Baran, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, s. 137–148.
Brylińska Maria (2013), Encyklopedia i szklana kula. „Bouvard i P´ecuchet” Gustave’a Flauberta jako opowieść o poszukiwaniu kontaktu człowieka z cywilizacją, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”, rok VI (XLVIII), s. 71–88.
Bystrzycka Maria (1977), Polityczny i społeczny rodowód pikareizmu hiszpańskiego, „Przegląd Humanistyczny”, t. 21, nr 7–8, s. 85–102.
Campanella Tomasz (1994), Miasto Słońca, przeł. L. i R. Brandwajnowie, Warszawa: Wydawnictwo ALFA.
Chmielowski Benedykt (2018), Nowe Ateny albo Akademia Wszelkiey Scyencyi pełna..., cz. 1, Warszawa: Wydawnictwo Graf ika.
Clark Hilary A. (1992), Encyclopedic Discourse, „SubStance”, vol. 21, no. 1, issue 67, s. 95–110.
Goeing Anja-Silvia, Grafton Anthony T., Michel Paul [eds.] (2013), with the assistance of Adam Blauhut, Collector’s Knowledge: What Is kept, What Is Discarded / Aufbewahren oder wegwerfen – Wie Sammler entscheiden, Leiden–Boston: Brill.
Comte Auguste (1973), Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej, przeł. J.K., w: A. Comte, Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej. Rozprawa o całokształcie pozytywizmu, oprac. B. Skarga, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1973, s. 1–119.
Comte Auguste (1973), Rozprawa o całokształcie pozytywizmu, przeł. B. Skarga, W. Wojciechowska, w: A. Comte, Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej. Rozprawa o całokształcie pozytywizmu, oprac. B. Skarga, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1973, s. 121–588.
Conrad Thomas (2016), Balzac, l’´epique et l’encyclop´edique, „Romantisme”, no. 2 (172), https://www.cairn.info/revue-romantisme-2016-2-page-35.htm?contenu=article [dostęp 01.11.2022].
Cuno James (2013), Museums Matter. In Praise of the Encyclopedic Museum, Chicago: University of Chicago Press.
Davenne Christine (2004), Modernit´e du cabinet de curiosit´es, Paris: L’Harmattan.
Davenne Christine (textes), Fleurent Christine (photographies) (2011), Cabinets de curiosit ´es. La passion de la collection, Paris: ´Editions de La Martini`ere.
Descartes Ren´e (1988), Rozprawa o metodzie właściwego kierowania rozumem i poszukiwania prawdy w naukach, przeł. W. Wojciechowska, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Donato Eugenio (1979), The Museum’s Furnace: Notes Toward a Contextual Reading of “Bouvard and P´ecuchet”, w: Textual Strategies. Perspectives in Post-Structuralist Criticism, ed. Josu´e V. Harari, Ithaca–New York: Cornell University Press, s. 213–238.
Dord-Crousl´e St´ephanie (2019), Flaubert et les Manuels Roret ou le paradoxe de la vulgarization, w: Le Partage des savoirs XVIIIe–XIXe si`ecles, dir. L. Andries, Lyon: Presses universitaires de Lyon, OpenEdition Books: https://books.openedition.org/pul/6576 [dostęp 01.11.2022].
Eco Umberto (2009), Od drzewa do labiryntu, przeł. J. Szymanowska, w: U. Eco, Od drzewa do labiryntu. Studia historyczne o znaku i interpretacji, przeł. G. Jurkowlaniec et al., Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, s. 7–83.
Ferguson Frances (2010), Too Much Information: Flaubert’s “Bouvard et P´ecuchet”, „MLN”, vol. 125, no. 4, s. 783–802.
Filon Aleksandryjski (1994), O uprawie roślin, w: Filon Aleksandryjski, Pisma, t. 2, przeł. S. Kalinkowski, Kraków: Wydawnictwo WAM, Księża Jezuici, s. 85–114.
Flaubert Gustave (1957), Listy, wyb., przeł. W. Rogowicz, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Flaubert Gustave (1998), Correspondance IV (janvier 1869 – d´ecembre 1875), ´edition ´etablie, pr´esent´ee et annot´ee par J. Bruneau, Paris: ´Editions Gallimard.
Flaubert Gustave (2007), Correspondance V (janvier 1876 – mai 1880), ´edition pr´esent´ee, ´etablie et annot´ee par J. Bruneau, Y. Leclerc, avec la collaboration de J.-F. Delesalle, J.-B. Guinot, J. Robert, Paris: ´Editions Gallimard.
Flaubert Gustave (2012), Bouvard i P´ecuchet, przeł. W. Rogowicz, Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
Goncourt de Edmund i Juliusz (1988), Dziennik. Pamiętniki z życia literackiego, wyb., przeł. J. Guze, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Granger Gilles G. (1991), Savoir scientifique et d´efaut de jugement dans “Bouvard et P´ecuchet”, „Litt´erature”, no. 82, s. 86–95.
Haur Jakub Kazimierz (2015), Skład abo Skarbiec Znakomitych Sekretów Oekonomiey Ziemianskiey, Warszawa: Wydawnictwo Graf ika.
Hoage Robert J., Deiss William A. [eds.] (1996), New Worlds, New Animals. From Menagerie to Zoological Park in the Nineteenth Century, Baltimore–London: The Johns Hopkins University Press.
Hobhouse Penelope (2014), Historia ogrodów, przeł. B. Mierzejewska, E. Romkowska, Warszawa: Wydawnictwo Arkady.
Hume David (1977), Badania dotyczące rozumu ludzkiego, przeł. J. Łukasiewicz, K. Twardowski, oprac. A. Hochfeldowa, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jakóbczyk-Gola Aleksandra (2019), Gabinety i ogrody. Polskie nowożytne traktaty architektoniczne wobec kultury kolekcjonowania, Warszawa: Muzeum Historii Polski.
Jakóbczyk-Gola Aleksandra (2021), Ogrody zwierząt. Staropolskie zwierzyńce i menażerie, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Historii Polski.
Komeński Jan Amos (2015), Świat w obrazach rzeczy dostępnych zmysłom, przeł. A. Fijałkowski, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Lis Renata (2011), Ręka Flauberta, Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
Łukaszewicz Karol (1975), Ogrody zoologiczne. Wczoraj – dziś – jutro, Warszawa: Wiedza Powszechna.
MacLeod Roy [ed.] (2010), The Library of Alexandria. Centre of Learning in the Ancient World, ed. R. MacLeod, London–New York: I.B. Tauris.
Majewski Paweł (2022), Mantykora. Wczesna historia encyklopedii, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Mallarm´e St´ephane (2020), Autobiografia, w: S. Mallarm´e, Prozy różne, wyb., przeł. B. Baran, Warszawa: Fundacja Aletheia, s. 21–28.
Mendelson Edward (1976), Encyclopedic Narrative: From Dante to Pynchon, „MLN”, vol. 91, no. 6, s. 1267–1275.
Mostafa El-Abbadi, Fathallah Omnia Mounir [eds.] (2008), What Happened to the Ancient Library of Alexandria, Leiden–Boston: Brill.
Nietzsche Friedrich (2008), Radosna wiedza („La gaya scienza”), przeł. M. Łukasiewicz, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
Partyka Joanna (2019), Między „scientia curiosa” a encyklopedią. Europejskie konteksty dla staropolskich kompendiów wiedzy, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich.
Sieber Harry (1977), The Picaresque, London: Methuen.
Wilson-Lee Edward (2019), The Catalogue of Shipwrecked Books. Young Columbus and the Quest for Universal Library, London: William Collins.
Yeo Richard (2010), Encyclopaedic Visions. Scientific Dictionaries and Enlightenment Culture, Cambridge: Cambridge University Press.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
