Between a Cabinet of Curiosities, a Library and a museum: Cases of Encyclopedism in Gustave Flaubert’s “Bouvard and Pécuchet”

Łukasz Wróbel

Faculty of Polish Studies. University of Warsaw
https://orcid.org/0000-0003-3284-9298


Abstract

Encyclopedic ideas are implemented in the forms of a summa, encyclopedia, dictionary, as well as a novel. In Gustave Flaubert’s Bouvard and Pécuchet also their spatial modalities have been subjected to fabularisation (a cabinet of curiosities, a library, a museum). The aim of the article is to interpret these spatialisations in the context of the thematic order of chapters in the discussed work and selected elements of the presented world, as well as to evaluate the diagnoses made by Flaubert in relation to systematic  knowledge and the very idea of encyclopedism in the period of late modernity.

Keywords:

Gustave Flaubert, encyclopedism, cabinet of curiosities, garden, library, museum

d’Alembert Jean Le Rond (1986), Discours pr´eliminaire, w: Encyclop´edie ou Dictionnaire Raissonn´e des Sciences, des Arts et des M´etiers (articles choisis), chronologie, introduction et bibliographie A. Pons, Paris: Flammarion, vol. 1, s. 73–184.

d’Alembert Jean Le Rond (1954), Wstęp do „Encyklopedii”, w: J. Le Rond d’Alembert, Wstęp do „Encyklopedii”, przeł. J. Hartwig, oprac. T. Kotarbiński, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 5–134.

Barthes Roland (2003), La Pr´eparation du Roman I et II. Notes de cours et de s´eminaires au Coll`ege de France, 1978–1979 et 1979–1980, texte ´etabli, annot´e et pr´esent´e par N. L´eger, Paris: ´Editions du Seuil / IMEC.

Benjamin Walter (2021), Rozpakowuję swoją bibliotekę. Mowa o kolekcjonerstwie, w: W. Benjamin, Podróże wyobraźni, wyb., przeł. B. Baran, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, s. 137–148.

Brylińska Maria (2013), Encyklopedia i szklana kula. „Bouvard i P´ecuchet” Gustave’a Flauberta jako opowieść o poszukiwaniu kontaktu człowieka z cywilizacją, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”, rok VI (XLVIII), s. 71–88.

Bystrzycka Maria (1977), Polityczny i społeczny rodowód pikareizmu hiszpańskiego, „Przegląd Humanistyczny”, t. 21, nr 7–8, s. 85–102.

Campanella Tomasz (1994), Miasto Słońca, przeł. L. i R. Brandwajnowie, Warszawa: Wydawnictwo ALFA.

Chmielowski Benedykt (2018), Nowe Ateny albo Akademia Wszelkiey Scyencyi pełna..., cz. 1, Warszawa: Wydawnictwo Graf ika.

Clark Hilary A. (1992), Encyclopedic Discourse, „SubStance”, vol. 21, no. 1, issue 67, s. 95–110.

Goeing Anja-Silvia, Grafton Anthony T., Michel Paul [eds.] (2013), with the assistance of Adam Blauhut, Collector’s Knowledge: What Is kept, What Is Discarded / Aufbewahren oder wegwerfen – Wie Sammler entscheiden, Leiden–Boston: Brill.

Comte Auguste (1973), Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej, przeł. J.K., w: A. Comte, Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej. Rozprawa o całokształcie pozytywizmu, oprac. B. Skarga, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1973, s. 1–119.

Comte Auguste (1973), Rozprawa o całokształcie pozytywizmu, przeł. B. Skarga, W. Wojciechowska, w: A. Comte, Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej. Rozprawa o całokształcie pozytywizmu, oprac. B. Skarga, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1973, s. 121–588.

Conrad Thomas (2016), Balzac, l’´epique et l’encyclop´edique, „Romantisme”, no. 2 (172), https://www.cairn.info/revue-romantisme-2016-2-page-35.htm?contenu=article [dostęp 01.11.2022].

Cuno James (2013), Museums Matter. In Praise of the Encyclopedic Museum, Chicago: University of Chicago Press.

Davenne Christine (2004), Modernit´e du cabinet de curiosit´es, Paris: L’Harmattan.

Davenne Christine (textes), Fleurent Christine (photographies) (2011), Cabinets de curiosit ´es. La passion de la collection, Paris: ´Editions de La Martini`ere.

Descartes Ren´e (1988), Rozprawa o metodzie właściwego kierowania rozumem i poszukiwania prawdy w naukach, przeł. W. Wojciechowska, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Donato Eugenio (1979), The Museum’s Furnace: Notes Toward a Contextual Reading of “Bouvard and P´ecuchet”, w: Textual Strategies. Perspectives in Post-Structuralist Criticism, ed. Josu´e V. Harari, Ithaca–New York: Cornell University Press, s. 213–238.

Dord-Crousl´e St´ephanie (2019), Flaubert et les Manuels Roret ou le paradoxe de la vulgarization, w: Le Partage des savoirs XVIIIe–XIXe si`ecles, dir. L. Andries, Lyon: Presses universitaires de Lyon, OpenEdition Books: https://books.openedition.org/pul/6576 [dostęp 01.11.2022].

Eco Umberto (2009), Od drzewa do labiryntu, przeł. J. Szymanowska, w: U. Eco, Od drzewa do labiryntu. Studia historyczne o znaku i interpretacji, przeł. G. Jurkowlaniec et al., Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, s. 7–83.

Ferguson Frances (2010), Too Much Information: Flaubert’s “Bouvard et P´ecuchet”, „MLN”, vol. 125, no. 4, s. 783–802.

Filon Aleksandryjski (1994), O uprawie roślin, w: Filon Aleksandryjski, Pisma, t. 2, przeł. S. Kalinkowski, Kraków: Wydawnictwo WAM, Księża Jezuici, s. 85–114.

Flaubert Gustave (1957), Listy, wyb., przeł. W. Rogowicz, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Flaubert Gustave (1998), Correspondance IV (janvier 1869 – d´ecembre 1875), ´edition ´etablie, pr´esent´ee et annot´ee par J. Bruneau, Paris: ´Editions Gallimard.

Flaubert Gustave (2007), Correspondance V (janvier 1876 – mai 1880), ´edition pr´esent´ee, ´etablie et annot´ee par J. Bruneau, Y. Leclerc, avec la collaboration de J.-F. Delesalle, J.-B. Guinot, J. Robert, Paris: ´Editions Gallimard.

Flaubert Gustave (2012), Bouvard i P´ecuchet, przeł. W. Rogowicz, Warszawa: Wydawnictwo Sic!.

Goncourt de Edmund i Juliusz (1988), Dziennik. Pamiętniki z życia literackiego, wyb., przeł. J. Guze, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Granger Gilles G. (1991), Savoir scientifique et d´efaut de jugement dans “Bouvard et P´ecuchet”, „Litt´erature”, no. 82, s. 86–95.

Haur Jakub Kazimierz (2015), Skład abo Skarbiec Znakomitych Sekretów Oekonomiey Ziemianskiey, Warszawa: Wydawnictwo Graf ika.

Hoage Robert J., Deiss William A. [eds.] (1996), New Worlds, New Animals. From Menagerie to Zoological Park in the Nineteenth Century, Baltimore–London: The Johns Hopkins University Press.

Hobhouse Penelope (2014), Historia ogrodów, przeł. B. Mierzejewska, E. Romkowska, Warszawa: Wydawnictwo Arkady.

Hume David (1977), Badania dotyczące rozumu ludzkiego, przeł. J. Łukasiewicz, K. Twardowski, oprac. A. Hochfeldowa, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Jakóbczyk-Gola Aleksandra (2019), Gabinety i ogrody. Polskie nowożytne traktaty architektoniczne wobec kultury kolekcjonowania, Warszawa: Muzeum Historii Polski.

Jakóbczyk-Gola Aleksandra (2021), Ogrody zwierząt. Staropolskie zwierzyńce i menażerie, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Historii Polski.

Komeński Jan Amos (2015), Świat w obrazach rzeczy dostępnych zmysłom, przeł. A. Fijałkowski, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Lis Renata (2011), Ręka Flauberta, Warszawa: Wydawnictwo Sic!.

Łukaszewicz Karol (1975), Ogrody zoologiczne. Wczoraj – dziś – jutro, Warszawa: Wiedza Powszechna.

MacLeod Roy [ed.] (2010), The Library of Alexandria. Centre of Learning in the Ancient World, ed. R. MacLeod, London–New York: I.B. Tauris.

Majewski Paweł (2022), Mantykora. Wczesna historia encyklopedii, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Mallarm´e St´ephane (2020), Autobiografia, w: S. Mallarm´e, Prozy różne, wyb., przeł. B. Baran, Warszawa: Fundacja Aletheia, s. 21–28.

Mendelson Edward (1976), Encyclopedic Narrative: From Dante to Pynchon, „MLN”, vol. 91, no. 6, s. 1267–1275.

Mostafa El-Abbadi, Fathallah Omnia Mounir [eds.] (2008), What Happened to the Ancient Library of Alexandria, Leiden–Boston: Brill.

Nietzsche Friedrich (2008), Radosna wiedza („La gaya scienza”), przeł. M. Łukasiewicz, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.

Partyka Joanna (2019), Między „scientia curiosa” a encyklopedią. Europejskie konteksty dla staropolskich kompendiów wiedzy, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich.

Sieber Harry (1977), The Picaresque, London: Methuen.

Wilson-Lee Edward (2019), The Catalogue of Shipwrecked Books. Young Columbus and the Quest for Universal Library, London: William Collins.

Yeo Richard (2010), Encyclopaedic Visions. Scientific Dictionaries and Enlightenment Culture, Cambridge: Cambridge University Press.


Published
2022-12-31



Łukasz Wróbel 
Faculty of Polish Studies. University of Warsaw https://orcid.org/0000-0003-3284-9298



License

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Articles published on the platform of Białostockie Studia Literaturoznawcze are available  under the license CC-BY-SA 4.0 (CC Attribution-ShareAlike 4.0).

All interested parties have access to the published articles under the following conditions:

1.They must acknowledge authorship, which means crediting the author, title, source, together with the disseminated work (including the hyperlinks to the original work and doi) as well as the same license under the same conditions.

2. Derivative works can be distributed only under the same license as the original work.

The University of Białystok retains the right to the entire journal (layout, graphic design, title, cover design, logo, etc.).

The author retains the property right but confers on the University of Białystok the right to use the work.