Ukryci polemiści Janusza Sławińskiego
Abstrakt
Autor analizuje wybrane przykłady ukrytych polemik (w rozumieniu M. Bachtina) w twórczości eseistycznej i notatkowej Janusza Sławińskiego z lat 70. i 80. Celem badania jest wskazanie na konkretne tezy i osoby, z którymi teoretyk podejmuje zakamuflowaną dyskusje, a także zaprezentowanie teoriotwórczego, a zarazem osobistego wymiaru polemik Sławińskiego. Autor podkreśla, że ukrytymi rozmówcami bohatera niniejszego tekstu są każdorazowo literaturoznawcy związani z Uniwersytetem Warszawskim. Stanowi to dowód na to, że Sławiński intensywnie reagował w swoich tekstach na tezy i dyskursy powstające w sąsiednim ośrodku naukowym. Z tej racji – argumentuje autor – opis jego postawy i dorobku pisarskiego w świetle badań nad kulturową historią polskiego literaturoznawstwa powinien uwzględniać dialektyczne oddziaływania między badaniami prowadzonymi na Uniwersytecie Warszawskim oraz w Instytucie Badań Literackich PAN.
Słowa kluczowe:
ukryta polemika, dialog, teoria literatury, IBL, izolacja, dzieje literaturoznawstwa polskiegoBibliografia
Bachtin Michaił (1970), Problemy poetyki Dostojewskiego, przeł. N. Modzelewska, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Bachtin Michaił (1986), Estetyka twórczości słownej, przeł. D. Ulicka, oprac. przekładu i wstęp E. Czaplejewicz, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Chałasiński Józef (1946), Społeczna genealogia inteligencji polskiej, Warszawa: Czytelnik.
Chałasiński Józef (1977), Od „Przeglądu Naukowego” Edwarda Dembowskiego do „Przeglądu Humanistycznego” Jana Zygmunta Jakubowskiego, „Przegląd Humanistyczny”, nr 1, s. 3–11.
Chrzanowski Ignacy (1971), Historia literatury niepodległej Polski (z wypisami), słowem wstępnym poprzedził J.Z. Jakubowski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Czaplejewicz Edward [red.] (1977), Problemy poetyki pragmatycznej, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Głowiński Michał (1965), System egocentryczny Artura Sandauera, „Tygodnik Powszechny”, nr 23, s. 3.
Głowiński Michał (2010), Kręgi obcości. Opowieść autobiograficzna, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Głowiński Michał, Wołowiec Grzegorz (2018), Czas nieprzewidziany. Długa rozmowa bez pana, wójta i plebana, Warszawa: Wielka Litera.
GrajewskiWincenty (2022), Memoreski (część pierwsza), „Autobiografia. Literatura–Kultura–Media”, z. 1, s. 145–161.
[Jakubowski Jan Zygmunt] (1957), Od redakcji, „Przegląd Humanistyczny”, nr 1.
Jakubowski Jan Zygmunt (1964), O polonistyce poważnie, „Kultura”, nr 51/52.
Jakubowski Jan Zygmunt (1965), Dajmy uniwersytetom możliwość pracy!, „Kultura”, nr 11, s. 7.
Jakubowski Jan Zygmunt (1965), I co dalej z uniwersytetami?, „Kultura”, nr 25, s. 3.
Jakubowski Jan Zygmunt (1966), Władysław Tatarkiewicz, „Przegląd Humanistyczny”, nr 5, s. 11–16.
Jakubowski Jan Zygmunt (1968), O uniwersytetach, o nauce, dydaktyce, wychowaniu, o IBL-u i kilku jeszcze sprawach, „Życie Warszawy”, nr 127.
Jakubowski Jan Zygmunt (1968), Wyjaśniam raz jeszcze „insynuacje”, „Życie Warszawy”, nr 133.
Jakubowski Jan Zygmunt (1974), Świadomość ciągłości, „Przegląd Humanistyczny”, nr 2, s. 1–4.
Janion Maria, Szczuka Kazimiera (2013), Transy–traumy–transgresje, t. 1: Niedobre dziecię. Z Marią Janion rozmawia Kazimiera Szczuka,Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Kasperski Edward (1978), Dialog a nauka o literaturze, w: Dialog w literaturze, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 237–272.
Kasperski Edward (1983), Literatura i nauka o literaturze w polu myśli Bachtina, w: Bachtin. Dialog – język – literatura, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 27–52.
Kochanowicz Jacek (1998), Marzec 1968 i życie intelektualne Uniwersytetu, w: Marzec 1968: trzydzieści lat później, t. 1: Referaty, red. M. Kula, P. Osęka, M. Zaremba, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kuźma Erazm (1994), Metafory Janusza Sławińskiego, „Teksty Drugie”, nr 4, s. 27–36.
Lam Andrzej (1969), Metodologia na niby, „Miesięcznik Literacki”, nr 1.
Lam Andrzej (1984), Pożyteczne kompendium [recenzja Teorii badań literackich Zofii Mitosek], „Miesięcznik Literacki”, nr 4.
Mitosek Zofia (1983), Bachtin. Dialog – język – literatura, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa 1983 [recenzja], „Pamiętnik Literacki” 1984, z. 4, s. 335–344.
Mitosek Zofia (1983), Teorie badań literackich. Zarys historyczny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Nowak-Dłużewski Juliusz (1968), Głos w dyskusji o IBL, „Kultura”, nr 26.
Sandauer Artur (1966), Dla każdego coś przykrego, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Schwartz Daniel G. (2019), Ghetto. The History of a Word, Cambridge, Massachusetts, London: Harvard University Press.
Sławiński Janusz (1992), Próby teoretycznoliterackie, Warszawa: PEN.
Sławiński Janusz (2000), Bez przydziału (IV), „Teksty Drugie”, nr 5, s. 9–16.
Sławiński Janusz (2000), Teksty i teksty, Kraków: Universitas.
Sławiński Janusz (2001), Przypadki poezji, Kraków: Universitas.
Sławiński Janusz (2003), Bez przydziału (VIII), „Teksty Drugie”, nr 2/3, s. 181–191.
Szałagan Alicja (2015), Szczęśliwy przypadek, w: Przypomniane. Profesor Jadwiga Czachowska w Instytucie Badań Literackich PAN, red. E. Głębicka, A. Szałagan, Warszawa: IBL PAN.
Ulicka Danuta (2009), Bachtin i wokół Bachtina. Wprowadzenie do kalendarium, w: Ja – Inny. Wokół Bachtina. Antologia, t. 1, red. D. Ulicka, Kraków: Universtias.
Ulicka Danuta (2013), Słowa i ludzie. 10 szkiców z antropologii filologicznej, Warszawa: IBL PAN.
Zielińska Marta (2016), Czarna legenda IBL, w: IBL w PRL. Studia i wspomnienia, t. 1, red. E. Kiślak, Warszawa: IBL PAN, s. 39–119.
Znaniecki Florian (2001), Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Zysiak Agata (2016), Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście, Kraków: Nomos.
Żółkiewski Stefan (1986), Teorie badań literackich: przegląd historyczny, Z. Mitosek, Warszawa 1983: [recenzja], „Pamiętnik Literacki”, z. 1, s. 378–382.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
