Lokomobilność jako figura losu dziewiętnastowiecznego filologa (poznańskiego)
Abstrakt
Artykuł przypomina o tradycji dziewiętnastowiecznej poznańskiej polonistyki, która co prawda nie zaistniała instytucjonalnie z uwagi na brak uniwersytetu, ale była uprawiana przez związanych z Poznaniem uczonych. Ich lokalne umiejscowienie i wynikające z niego ograniczenia – głównie brak uniwersytetu i walka o jego utworzenie – zmuszały do podyktowanych pragmatycznymi celami przesunięć: geograficznych (studia i praca na uniwersytetach niemieckich), instytucjonalnych (pozaakademickie zatrudnienia filologów) i dziedzinowych (między filologią klasyczną, słowiańską i polską). Jako przypadek szczególny przywołana zostaje historia Hipolita Cegielskiego, który z filologa przeistoczył się w inżyniera i przemysłowca. Dla określenia charakteru tej przemiany zaproponowana została kategoria lokomobilności – wymuszonej zmiany umiejscowienia. Autorka stara się udowodnić, że lokomobilność można potraktować jako figurę losu dziwiętnastowiecznych poznańskich filologów – tym samym, także jako czynnik determinujący charakter przeduniwersyteckiego literaturoznawstwa poznańskiego.
Słowa kluczowe:
podmiot lokomobilny, historia nauki o literaturze, polonistyka uniwersytecka, PoznańBibliografia
Balcerzan Edward (2005), „Wtenczas w Poznaniu był ruch nieustanny”, w: E. Balcerzan, Zuchwalstwa samośwadomości, Lublin: Wyd. UMCS, s. 119–123.
Białobłocki Adam (1998), Nauczyciele Gimnazjum i Liceum Świętej Marii Magdaleny w Poznaniu: 1793–1996, Poznań: Wydawnictwo PTPN.
Boras Zbigniew (2002), Szkoła miejska i Kolegium Jezuickie (1302–1773), w: Szkoła św.Marii Magdaleny w Poznaniu 1302–2002, red. G. Łukomski, Poznań: Bene Nati – Jadwiga Wolarska, Liceum św. Marii Magdaleny.
Cegielski Hipolit (1864), Lokomobila, „Ziemianin”, nr 23, s. 7–8.
Chrzanowski Ignacy (1909), Władysław Nehring. Wspomnienie pośmiertne, Warszawa: Skł. gł. E. Wende i S-ka.
Cybulski Wojciech, List do J. E. Purkyniego (8 marca 1841), w: Korespondencja Polaków z Janem Ewangelistą Purkyniem (1969), zebrał i oprac. J. W. Opatrny, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, s. 53–56.
Grot Zdzisław (1972), Czterysta lat walki o Uniwersytet w Poznaniu, w: Dzieje Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 1919–1969, red. Z. Grot, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 9–58.
Grot Zdzisław (2000), Hipolit Cegielski, Poznań: Wydawnictwo Miejskie.
Grot Zdzisław (2009), Starania Augusta Cieszkowskiego o polski uniwersytet w Poznaniu (1851–1855), w: Starania o polski uniwersytet w Poznaniu: Augusta hr. Cieszkowskiego wnioski składane w sejmie pruskim 1851–1855, red. A. Pihan-Kijasowa, Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, s. 11–30.
Hellich Artur (2020), Heterologie. Między literaturoznawstwem a literaturą, w: Wiek teorii. Sto lat nowoczesnego literaturoznawstwa polskiego, red. D. Ulicka, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, s. 369–424.
Kosidowski Zenon (1938), Z okresu złotego kultury Poznania. „Tygodnik Literacki” 1838–45, Poznań: Zarząd Stoł. m. Poznania.
Maciejewski Jarosław (1992), Dzieje poznańskiej polonistyki uniwersyteckiej 1842–1988, oprac., dodatkowy szkic i posłowie T. Lewandowski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Steffen Wiktor (1973), Filologia klasyczna, w: Nauka w Wielkopolsce. Przeszłość i teraźniejszość: studia i materiały, red. G. Labuda, W. Jakóbczyk i S. Weyman, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 569–587.
Ulicka Danuta (2007), Czy jest możliwa inna historia teorii literatury, w: D. Ulicka, Literaturoznawcze dyskursy możliwe: studia z dziejów nowoczesnej teorii literatury w Europie Środkowo-Wschodniej, Kraków: Universitas, s. 7–35.
Ziemba Kwiryna (2005), Projekt komparatystyki wewnętrznej, „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 72–82.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
