Jedyna taka polska powieść XX wieku. O „Przygodzie w nieznanym kraju” Anieli Gruszeckiej
Joanna Głuszek
Wydział Filologiczny. Uniwersytet w BiałymstokuAbstrakt
W artykule zaproponowano interpretację Przygody w nieznanym kraju Anieli Gruszeckiej z 1933 roku jako pierwszej polskiej powieści safickiej. Autorka artykułu zwraca uwagę na poetykę powieści, w której w historia poznania się dwóch kobiet, nieodwzajemnionego zakochania, odrzucenia i godzenia się, przedstawiona została przez pryzmat inspirowanej technicznymi rozwiązaniami Virginii Woolf narracji z punktu widzenia głównej bohaterki, obserwującej i analizującej swoje rozwijające się uczucia. Otwarta i dość przyjazna refleksja o nieheteroseksualności budzi zainteresowanie zwłaszcza w kontekście dopiero dziś odzyskiwanej dla queerstory kultury polskiej, milczącej o homoseksualności, tym bardziej kobiecej.
Słowa kluczowe:
dwudziestolecie międzywojenne, literatura homoseksualna, powieść saficka, lesbianizm, literatura polskaBibliografia
Alley Henry (2006), „Mrs. Dalloway” and Three of Its Contemporary Children, „Papers on Language and Literature”, Vol. 42, No. 4, s. 401–412.
Araszkiewicz Agata (2000), Dotknięcie ciała. Literacka strategia Anieli Gruszeckiej, w: Krytyka feministyczna. Siostra teorii i historii literatury, red. G. Borkowska, L. Sikorska, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Barrett Eileen, Cramer Patricia [red.] (1997), Virginia Woolf: Lesbian Readings, New York: NYU Press, https://books.google.pl/books/about/Virginia Woolf.html?id=JNQyMMwYVCwC&redir esc=y&hl=pl [dostęp 12.06.2014].
Boniecka Marzena (2011), „Co to znaczy spotkać się...?”. „Przygoda w nieznanym kraju” Anieli Gruszeckiej w kontekście dialogicznej refleksji Martina Bubera (praca magisterska), Uniwersytet Śląski w Katowicach, http://texterbooks.com/do/product/Co to znaczy spotkac sie Przygoda w nieznanym kraju Anieli Gruszeckiej w kontekscie dialogicznej refleksji Martina Bubera Marzena Boniecka 9270 [dostęp 20.06.2014].
Borkowska Grażyna, Czermińska Małgorzata, Philips Ursula (2000), Pisarki polskie od średniowiecza do współczesności. Przewodnik, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Chudoba Ewa (2012), Literatura i homoseksualność. Zarys problematyki genderowej w kanonicznych teksach literatury światowej i polskiej, Kraków: Wydawnictwo Libron.
Davis L.C., Elements of Latent Sexuality in “Mrs. Dalloway”. Representations of Female Sexuality in Modern and Postmodern Feminist Writing, „Yahoo! Voices”, http://voices.yahoo.com/elements-latent-sexuality-mrs-dalloway-6613148.html [dostęp 20.05.2014].
Dybel Paweł (2006), Zagadka „drugiej płci”. Spory wokół różnicy seksualnej w psychoanalizie i w feminizmie, Kraków: Universitas.
Eco Umberto (2012), Po drugiej stronie lustra i inne eseje: znak, reprezentacja, iluzja, obraz, przeł. J. Wajs, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Filipiak Izabela (2004), Poszukiwanie lustra. Rozmowa z Izabelą Filipiak o lesbijkach i literaturze lesbijskiej, rozm. R. Kulpa i B. Warkocki, http://kobiety-kobietom.com/prasa/art.php?art=738&nadtytul=Przegl%B1d%20prasy%20LGBT&t=Poszukiwanie%20lustra.%20%20%20%20Rozmowa%20z%20Izabel%B1%20Filipiak%20o%20lesbijkach%20i%20literaturze%20lesbijskiej [dostęp 15.06.2014].
Gruszecka Aniela (1933), Stare i nowe w powieści współczesnej, „Przegląd Współczesny”, nr 132, s. 68–79.
Gruszecka Aniela (1934), Klasyfikacja a życie na terenie powieści współczesnej, „Przegląd Współczesny”, nr 141, 54–67.
Gruszecka Aniela (1957), Przygoda w nieznanym kraju, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Haffey Kate (2010), Exquisite Moments and the Temporality of Kiss in “Mrs. Dalloway” and “The Hours”, „Narrative”, Vol. 18, No. 2, s. 137–152.
Iwasiów Inga (2008), Kobiety na krawędzi dyskursu emancypacyjnego – Monika Mostowik, Grażyna Plebanek, Anna Piwkowska, w: Lektury płci. Polskie (kon)teksty, red. M. Dąbrowski, Warszawa: Elipsa, s. 61–80.
Kraskowska Ewa (2003), Piórem niewieścim. Z problemów prozy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Lane R.E. (2002), The Inscrutable “Mrs. Dalloway”, „The Common Room: The Knox College Online Journal of Literary Criticism”, Vol. 5, No. 2, http://departments.knox.edu/engdept/commonroom/Volume Five/number two/rlane/index.htm [1.06.2014].
Majewska Agata Z. (2011), Między teorią a praktyką. O „Przygodzie w nieznanym kraju” Anieli Gruszeckiej, w: Dwudziestolecie mniej znane. O kobietach piszących w latach 1918–1939, red. E. Graczyk i in., Kraków: Wydawnictwo Libron, s. 165–174.
Nałkowska Zofia (1977), Węże i róże, Warszawa: Czytelnik.
Piwiński Leon, „Przygoda w nieznanym kraju”, „Wiadomości Literackie” 1934, nr 15, s. 3.
Rich Adrienne (2000), Przymusowa heteroseksualność a egzystencja lesbijska, przeł. A. Grzybek, „Furia Pierwsza”, nr 4/5, s. 91–127.
Ritz German (1994), Eros i sublimacja u Jarosława Iwaszkiewicza, „Teksty Drugie”, nr 1, s. 24–48.
Ritz German (2002), Nić w labiryncie pożądania. Gender i płeć w literaturze polskiej od romantyzmu do postmodernizmu, Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
Schiff James (2004), Rewriting Woolf’s “Mrs. Dalloway”: Homage, Sexual Identity, and the Single-Day Novel by Cunningham, Lippincott, and Lanchester, „Critique”, Vol. 45, No. 4, s. 363–382.
Sienkiewicz Barbara (1992), Literackie „teorie widzenia” w prozie dwudziestolecia międzywojennego, Poznań: Wydawnictwo Obserwator.
Śmieja Wojciech (2010), Literatura, której nie ma. Szkice o polskiej literaturze homoseksualnej, Kraków: Universitas.
Terentowicz-Fotyga Urszula (2006), Semiotyka przestrzeni kobiecych w powieściach Virginii Woolf, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Wachna Dagmara (2001), Sposoby widzenia sztuki w „Wężach i różach” Zofii Nałkowskiej oraz „Przygodzie w nieznanym kraju” Anieli Gruszeckiej, „Ruch Literacki” 2001, z. 5.
Woolf Virginia (2002), Własny pokój. Trzy gwinee, przeł. E. Krasińska, Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
Wydział Filologiczny. Uniwersytet w Białymstoku
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
