Nie-dualizująco o płci. Uwagi wstępne
Marzenna Cyzman-Eid
Instytut Literaturoznawstwa. Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniuhttps://orcid.org/0000-0002-5530-2351
Abstrakt
W artykule poddano analizie dyskurs Judith Butler o płci, odwołując się do podstawowych założeń nie-dualizującej filozofii Josefa Mitterera. Zdaniem autorki można dojść do wniosku, że sposób, w jaki Butler analizuje zagadnienie płci, stanowi nieintencyjną realizację nie-dualizującej retoryki, szczególnie wówczas, gdy przedmiotem rozważań czyni ona performatywne pojęcie płci. Zgodnie z nie-dualizującym sposobem mówienia, nie ma różnicy między płcią w sensie sex i płcią w sensie gender, ponieważ obie te kategorie są produktem określonych praktyk społecznych i kulturowych. Płeć biologiczna, płeć kulturowa, podobnie jak kobiecość nie są stałe, niezmienne i spójne. Nie można ich zatem ujmować jako obiektywnych, są bowiem kształtowane w dyskursie i poprzez dyskurs. Konkluzje, do jakich prowadzą obserwacje Butler ujęte w kontekście nie-dualizującej retoryki, mogą mieć doniosłe konsekwencje pragmatyczne, doprowadzając w rezultacie do formułowania mniej opresywnych i bardziej pragmatycznie funkcjonalnych wypowiedzi o płci/płciowości.
Słowa kluczowe:
nie-dualizujący sposób mówienia, płeć biologiczna (sex), płeć społeczno-kulturowa (gender), dyskurs, Josef Mitterer, Judith ButlerBibliografia
Butler Jugith (1990), Gender Trouble. Feminism and the Subversion of Identity, New York: Routledge.
Butler Judith (1993), Bodies that Matter. On the Discursive Limits of “Sex”, New York: Routledge.
Cyzman Marzenna (2013), Ile jest Fisha w Fishu? Pytania na marginesie Stanleya Fisha „Profesjonalnej poprawności”, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 293–310.
Cyzman Marzenna (2015), Nieznośna płynność rzeczy. Dyskurs, retoryka, interpretacja w nie-dualizującym sposobie mówienia, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Cyzman Marzenna (2017), On the Non-Dualizing Rhetoric. Some Preliminary Remarks, w: Realism – Relativism – Constructivism. Proceedings of the 38th International Wittgenstein Symposium in Kirchberg, ed. Ch. Kanzian, S. Kletzl, J. Mitterer, K. Neges,
Series: Publications of the Austrian Ludwig Wittgenstein Society – New Series 24, Berlin: De Gruyter, s. 17–30.
Derra Aleksandra (2008), Non-dualizing Way of Speaking and the Female Subjectivity Problem, „Constructivist Foundations”, Vol. 3, No. 3, special issue: The Non-dualizing Philosophy of Josef Mitterer, eds. A. Riegler, S. Weber, s. 208–213.
Fish Stanley (2008), Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, red. A. Szahaj, przeł. K. Abriszewski i in., Kraków: Universitas.
Glasersfeld Ernst von (1984), An introduction to radical constructivism, w: The Invented Reality: How Do We Know What We Believe We Know? (Contributions to Constructivism), ed. P. Watzlawick, New York: Norton, s. 17–40; http://www.vonglasers
feld.com/070.1.
Glasersfeld Ernst von (1996), Radical Constructivism. A Way of Knowing and Learning, London: Falmer Press.
Maturana Humberto, Varela Francusco (1980), Autopoiesis and Cognition. The Realization of the Living, Dordrecht – Boston – London: D. Ridel Publishing Company.
Mitterer Josef (1996), Tamta strona filozofii. Przeciwko dualistycznej zasadzie poznania, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Mitterer Josef (2004), Ucieczka z dowolności, przeł. A. Zeidler-Janiszewska, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Mitterer Josef (2008), (Radical) Constructivism – What Difference Does It Make?, „Constructivist Foundations”, Vol. 3, No. 3, special issue: The Non-dualizing Philosophy of Josef Mitterer, eds. A. Riegler, S. Weber, s. 160–162.
Mitterer Josef (2013), On Interpretation, „Constructivist Foundations”, Vol. 8, No. 2, special issue: Non-dualism. A Conceptual Revision?, eds. A. Riegler, S. Weber, s. 143–147.
Mitterer Josef (2013), Paradoksy Nowego. O płynnym stanie rzeczy, przeł. B. Balicki, „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 1 (15), s. 21–29.
Schmidt Siegfried (2011), From Objects to Processes. A Proposal to Rewrite Radical Constructivism, „Constructivist Foundations”, Vol. 7, No. 1, s. 1–9.
Skibiński Adam (2003), Homo Significus. Autorozprawa o poznaniu – języku, Warszawa: Wydawnictwo Imex-Graf.
Weiss Martin (2008), Non-dualistic Sex. Josef Mitterer’s Non-dualistic Philosophy in the Light of Judith Butler’s (De)Constructivist Feminism, „Constructivist Foundations”, Vol. 3, No. 3, special issue: The Non-dualizing Philosophy of Josef Mitterer, eds. A. Riegler, S. Weber, s. 183–189.
Instytut Literaturoznawstwa. Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu https://orcid.org/0000-0002-5530-2351
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
