Tekst, czas a przestrzeń – kontinuum relacji. Obraz Zagrzebia i Dubrownika w „Księdze podróży Ewliji Czelebiego”, „Cyklopie” Ranka Marinkovicia i sadze „Pieśń lodu i ognia” George’a R.R. Martina
Armina Kapusta
Wydział Nauk Geograficznych. Uniwersytet Łódzkihttps://orcid.org/0000-0003-4955-8630
Abstrakt
Przestrzeń, podobnie jak formy wypowiedzi, ulega ciągłym przekształceniom. Zastanawiać mogą ich relacje, wszak zarówno przestrzeń kształtuje tekst, jak i tekst wpływa na percepcję przestrzeni, pomaga odczytać i zrozumieć jej palimpsest, skrywane elementy. W artykule podjęto zagadnienie czasu czytanego i zapisanego w krajobrazie i przestrzeni miejskiej. Na przykładach literackich z różnych okresów przeanalizowano sposób prezentacji Zagrzebia i Dubrownika. Podjęto próbę wskazania dysonansu między krajobrazem realnym a tym zapisanym, odszukania obiektów topograficznych upamiętnionych w tekstach we współczesnej przestrzeni miasta. Autorkę zastanawia, czy literatura może być obciążeniem dla krajobrazu semiotycznego, czy może ona na wpływać na postrzeganie przestrzeni tak, że nie chce się dostrzec innych wymiarów krajobrazu niż utrwalone w tekstach.
Słowa kluczowe:
semiotyka miasta, Zagrzeb, Dubrownik, przestrzeń i czas a obraz miastaBibliografia
Abrahamowicz Zygmunt [red.] (1969), Księga podróży Ewliji Czelebiego, przeł. Z. Abrahamowicz, A. Dubiński, S. Płaskowicka-Rymkiewicz, Warszawa: Książka i Wiedza.
Balija Petra (2020), Otkazali zakup kavane Corso, no tvrde da od obnove ne odustaju, „Večernji list”, https://www.vecernji.hr/zagreb/otkazali-zakup-kavane-corso-no-tvrde-da-od-obnove-ne-odustaju-1448826 [dostęp 02.09.2023]
Čelebi Evlija (1967), Putopis. Odlomci o jugoslavenskim zemljama, przeł. H. Šabanović, Sarajevo: Svjetlost.
Dolić Karla (2021), Prikazi grada u hrvatskoj književnosti od 19. stoljeća do suvremenosti, maszynopis pracy dyplomowej, Zagreb: Filozofski fakultet Sveučilišta u Zagrebu.
Knežević Snješka (2003), Rudolfova vojarna i Trg francuske Republike – novi zapadni perivoj, w: Zagreb u središtu, red. S. Knežević, Zagreb: Barbat, s. 101-127.
Lynch Kevin (2011), Obraz miasta, przeł. T. Jeleński, Kraków: Wydawnictwo Archivolta Michał Stępień.
Marinković Ranko (1981), Cyklop, przeł. K. Bąk, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Martin George R.R. (1998), Gra o tron, przeł. P. Kruk, Poznań: Zysk i S-ka.
Martin George R.R. (2000), Starcie królów, przeł. M. Jakuszewski, Poznań: Zysk i S-ka.
Martin George R.R. (2002), Nawałnica mieczy, przeł. M. Jakuszewski, Poznań: Zysk i S-ka.
Martin George R.R. (2006), Uczta dla wron, przeł. M. Jakuszewski, Poznań: Zysk i S-ka.
Martin George R.R. (2011), Taniec ze smokami. Część I, przeł. M. Jakuszewski, Poznań: Zysk i S-ka.
Martin George R.R. (2012), Taniec ze smokami. Część II, przeł. M. Jakuszewski, Poznań: Zysk i S-ka.
Milić Mija, Stepinac Mislav, Lulić Luka, Ivanišević Nataša, Matorić Ivan, Čačić Šipoš Boja, Endo Yohei (2021), Assessment and Rehabilitation of Culturally Protected Prince Rudolf Infantry Barracks in Zagreb after Major Earthquake, „Buildings”, 11, 508, https://doi.org/10.3390/buildings11110508.
Muszyńska Armina (2007), Wizerunek Chorwacji w przewodnikach turystycznych, maszynopis pracy magisterskiej, Łódź: Wydział Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego.
Nemec Krešimir (2010), Čitanje grada, Zagreb: Naklada LJEVAK.
Peyer Franjo, Šipek Viktor (1943), Nacrt grada Zagreba: sa najnovijim podatcima, Zagreb: Croatiapromet, Digitalne zbirke Nacionalne i sveučilišne knjižnice u Zagrebu, https://digitalna.nsk.hr/?pr=iiif.v.a&id=574096 [dostęp 02.06.2023].
Plit Florian (2011), Krajobraz kulturowy – czym jest?, Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Raos Ivan (1956), Zagreb, Zagreb: Turistički savez za kotar Zagreb.
Šimundža Drago (2005) Bog u djelima hrvatskih pisaca. Vjera i nevjera u hrvatskoj književnosti 20. stoljeća, Zagreb: Matica hrvatska.
Słodczyk Janusz (2001), Przestrzeń miasta i jej przeobrażenia, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Tkalec Marina, Zilic Ivan, Recher Vedran (2017), The effect of film industry on tourism: Game of Thrones and Dubrovnik, „International Journal of Tourism Research”, 19, 6, s. 705–714.
Toporow Władimir (2000), Miasto i mit, przeł. B. Żyłko, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Turizam u 2022 (2023), Zagreb: Državni zavod za statistiku, https://podaci.dzs.hr/media/y1llwoan/si-1722-turizam-u-2022.pdf [dostęp 01.07.2023].
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. 2003 nr 162 poz. 1568, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20031621568 [dostęp 01.07.2023].
http://www.arhiv.hr [dostęp 01.06.2023].
https://digitalna.nsk.hr [dostęp 01.06.2023].
https://nama.hr/nama-kroz-povijest/ [dostęp 12.09.2023].
https://visitdubrovnik.hr/hr/o-nama/statistika/#1673874701154-8a0721e9-83ac [dostęp 12.09.2023].
Wydział Nauk Geograficznych. Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0003-4955-8630
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
