Przestrzeń rozłożona w czasie – przypadek „Here” Richarda McGuire’a
Abstrakt
Artykuł dotyczy eksperymentalnej powieści graficznej Here (Tutaj) Richarda McGuire’a, która stanowi dość specyficzną próbę przeczytania czasu w przestrzeni. Na powieść składa się zestaw plansz, na których przedstawiono to samo miejsce w New Jersey w różnych momentach historycznych (np. kadry z 10000 r. p.n.e. zestawiono tu z kadrami ukazującymi tę samą przestrzeń w roku 1970, wydarzenia z 1996 roku nakładają się – wizualnie i narracyjnie – na te z roku 1941). W pracy zastanawiam się nad kategorią chronotopu w medium komiksowym i próbuję rozważyć, w jakim stopniu (i czy w ogóle) Here uzupełnia/poszerza jej rozumienie w tym kontekście.
Słowa kluczowe:
komiks, chronotop, powieść graficzna, Richard McGuire, czasoprzestrzeńBibliografia
Alexander Lily (2007), Storytelling in Time and Space: Studies in the Chronotope and Narrative Logic on Screen, „Journal of Narrative Theory”, nr 37/1, s. 27–64.
Bachtin Michaił (1974), Czas i przestrzeń w powieści, przeł. J. Faryno, „Pamiętnik Literacki”, nr 4, s. 273–311.
Bachtin Michaił (1982), Formy czasu i czasoprzestrzeni w powieści, w: M. Bachtin, Problemy literatury i estetyki, przeł. W. Grajewski, Warszawa: Czytelnik, s. 278–488.
Balestrino Alice (2018), Placing time, timing space. Memory as Border and Line of (Hi)Stories in Richard McGuire’s Graphic Narrative Here, „Review of International American Studies”, nr 11/2, s. 67–79.
Being ‘Here’ with Richard McGuire (2016), http://transbook.org/en/magazine/hererichard-mcguire/ [dostęp 28.08.2023].
Bernardelli Andrea (2018), I cronotopi grafici di Gipi. Il significato dello spazio-tempo nelgraphic novel, „Between”, nr 8/15, s. 1–20, DOI: 10.13125/2039-6597/3193.
Brach-Czaina Jolanta (2018), Szczeliny istnienia, Warszawa: Dowody na Istnienie.
Earle Harriet (2013), Comics and the Chronotope: Time-Space Relationships in Traumatic Sequential Art, „HARTS & Minds: The Journal of Humanities and Arts”, nr 1/3, s. 2–13.
Groensteen Tierry (2007), The Spatio-Topical System, w: T. Groensteen, The System of Comics, trans. B. Beaty, N. Nguyen, Jackson: University Press of Mississippi, s. 24–103.
Haynes Deborah J. (2002), Bakhtin and the Visual Arts, w: A Companion to Art Theory, eds. P. Smith, C. Wilde, New Jersey: Blackwell Publishing, s. 292–302.
Krupa Aleksandra (2011), „To, co było” (?). O doświadczeniu czasoprzestrzeni sfotografowanej, „Interlinie”, nr 1, s. 42–48.
Marszalkowski Tamara (2016), Was war und einmal sein wird, „Journal Frankfurt” 28.01.2016, https://www.journal-frankfurt.de/journal news/Kultur-9/Richard-McGuire-im-Museum-Angewandte-Kunst-Was-war-und-einmal-sein-wird-26291.html [dostęp 28.08.2023].
McCloud Scott (2021), Zrozumieć komiks, przeł. M. Błażejczyk, Warszawa: Kultura Gniewu.
McGuire Richard (1989), Here, „Raw”, nr 2/1.
McGuire Richard (2014), Here, New York: Pantheon Books.
McGuire Richard (2014), Tu, przeł. J. Zarudzka, „Ha!Art”, nr 46/2, s. 101–107.
McGuire Richard (2016), Tutaj, przeł. K. Uliszewski, Słupsk: Wydawnictwo Komiksowe.
Mendes de Souza Marcelo (2017), Comic-chronotope in Julio’s Day: Gilbert Hernandez’s explorations of the form-shaping ideologies of the medium, „Journal of Graphic Novels and Comics”, nr 8/4, s. 359–375, DOI: 10.1080/21504857.2017.1299021.
Onishi Moe (2021), An Interview with Richard McGuire, the author of Here: Everything is Transitory 26.01.2021, https://madoken.jp/en/article/8002/ [dostęp 28.08.2023].
Rybicka Elżbieta (2011), Pamięć i miasto. Palimpsest vs. pole walki, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 201–211.
Schl¨ogel Karl (2009), W przestrzeni czas czytamy. O historii cywilizacji i geopolityce, przeł. I. Drozdowska, Ł. Musiał, Poznań: Alfa.
Shapton Leanne (2015), Split Screens: An Interview with Richard McGuire, „The Paris Review”, 12.06.2015, https://www.theparisreview.org/blog/2015/06/12/splitscreens-an-interview-with-richard-mcguire/ [dostęp 28.08.2023].
Szyłak Jerzy (2016), Coś więcej, czegoś mniej. Poszukiwania formuły powieści graficznej w komiksie 1832–2015, Poznań: Instytut Kultury Popularnej.
The Morgan Premieres Richard McGuire’s Groundbreaking Graphic Novel, Here, and Explores the Process Behind Its Creation (b.r.), https://www.themorgan.org/sites/default/files/pdf/press/HEREPressRelease.pdf [dostęp 28.09.2023].
TimeSpace: After Here by Richard McGuire (b.r.), http://www.museumangewandtekunst.de/media/timespace museumangewandtekunst.pdf [dostęp: 28.09.2023].
Ulicka Danuta (2018), Kariera chronotopu, „Teksty Drugie”, nr 1, s. 259–271, DOI:10.18318/td.2018.1.15.
Vice Sue (1997), Introducing Bakhtin, Manchester: Manchester University Press.
Ware Chris (2014), Chris Ware on Here by Richard McGuire – A Game-changing Graphic Novel, „The Guardian” 17.12.2014, https://www.theguardian.com/books/2014/dec/17/chris-ware-here-richard-mcguire-review-graphic-novel [dostęp 28.08.2023].
Wróblewski Michał (2016), Powieść graficzna. Studium gatunku w perspektywie kognitywistycznej, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Zatyka Franciszek (2023), Robert Zemeckis cyfrowo odmłodzi Toma Hanksa w nowym filmie 1.02.2023, https://www.filmweb.pl/news/Robert+Zemeckis+wykorzysta+nowe+narz%C4%99dzia+odm%C5%82adzania+aktor%C3%B3w+w+projekcie+%22Here%22.+Tom+Hanks+gwiazd%C4%85+filmu-149392 [dostęp 6.10.2023].
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
