Józef Tischner jako hermeneuta (literatury). Studium przypadku
Abstrakt
Artykuł analizuje interpretację Ślubu Witolda Gombrowicza dokonaną przez twórcę filozofii dramatu Józefa Tischnera. Wyróżniono i opisano trzy etapy egzegezy tekstu. Badany jest także ich związek z tym, co hermeneutyka określa jako przedrozumienie. W przypadku Tischnera składają się na nie cztery podstawowe tezy jego własnej filozofii dramatu. W zakończeniu wskazane zostają fragmenty tekstu pominięte przez filozofa wraz z uzasadnieniem tej decyzji. Najważniejszym z nich jest niejednoznaczny status takich pojęć jak mimesis, wzajemność i pragnienie, które Gombrowicz rozwinął w swoim dramacie.
Słowa kluczowe:
filozofia dramatu, hermeneutyka, interpretacja, Józef Tichner, Witold GombrowiczBibliografia
Bonowicz Wojciech (2005), Nota wydawcy, w: J. Tischner, Myślenie w żywiole piękna, wyb. W. Bonowicz, Kraków: Wydawnictwo ZNAK.
Derrida Jacques (1993), Dissemination, transl. by B. Johnson, London: The Athlone Press.
Dybel Paweł (2012), Tischner i hermeneutyka, w: P. Dybel, Oblicza hermeneutyki, Kraków: Universitas.
Gombrowicz Witold (1986), Dramaty, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Hamerton-Kelly Robert (1994), A Girardian Reading of the Hegelian Problematic of Desire, w: R. Hamerton-Kelly, Sacred Violence: Paul’s Hermeneutic of the Cross, Minneapolis: Fortress.
Heidegger Martin (1998), Nietzsche, t. 1. przeł. A. Gnizadowski, P. Graczyk, W. Rymkiewicz, M. Werner, C. Wodzinśki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jagiełło Jarosław (2020), From Axiology to Agathology: Józef Tischner’s Philosophy of Man, w: Józef Tischner, ed. by J. Jagiełło. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Kojeve Alexandre (1975), Hegel. Eine Vergegenwärtigung seines Denkens: Kommentar zur «Phänomenologie des Geistes», Stuttgart: Kohlhammer.
Kojeve Alexandre (1982), Łączny komentarz do sześciu pierwszych rozdziałów „Fenomenologii ducha”, przeł. T. Gadacz, Kraków: Wydawnictwo PAT.
Kot Dobrosław (2016), Myślenie dramatyczne, Kraków: Copernicus Center Press.
Lance Daniel (2000), Au-delà du désir. Litterature, sexulalités et éthique, Paris: Editions L’Harmattan.
Michalski Maciej (2010), Filozof jako pisarz. Kołakowski – Skarga – Tischner, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Popiel Magdalena (2018), Świat artysty. Modernistyczne estetyki tworzenia, Kraków: Universitas.
Ripa Cesare (2004) Ikonologia, przeł. I. Kania, Kraków: Universitas.
Sabot Phillipe (2002), Philosophie et littérature. Approches et enjeux d'une question, Paris: P.U.F., Collection “Philosophies”.
Szondi Peter (1987), Theory of the modern drama. A critical edition, ed. and transl. by M. Hays, Cambridge Polity Press; Oxford: Basil Blackwell.
Scheler Max (1966), Der Formalismus in der Ethik und die materiale Wertethik, Bern-München: Francke Verkag.
Tischner Józef (1989), Filozofia współczesna. Kraków: Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy.
Tischner Józef (1992), Sprawa osoby – wstępne przybliżenia, „Logos i Etos” nr 2, s. 5-19.
Tischner Józef (1998), Filozofia dramatu. Wprowadzenie, Kraków: Wydawnictwo ZNAK.
Tischner Józef (1998), Spór o istnienie człowieka, Kraków: Wydawnictwo ZNAK.
Tischner Józef (2005), Myślenie w żywiole piękna, wyb. W. Bonowicz. Kraków: Wydawnictwo ZNAK.
Tischner Józef (2008), Etyka a historia. Wykłady, oprac. D. Kot, Kraków: Instytut Myśli Józefa Tischnera.
Tischner Józef (2012), Współczesna filozofia ludzkiego dramatu. Wykłady, oprac. D. Kot, A. Węgrzecki, Kraków: Instytut Myśli Józefa Tischnera.
Tischner Józef (2016), Spowiedź rewolucjonisty. Czytając „Fenomenologię ducha” Hegla, Kraków: Wydawnictwo ZNAK.
Tischner Józef (2019), Filozofia człowieka. Wykłady, oprac. Z. Stawrowski, A. Workowski, Kraków: Instytut Myśli Józefa Tischnera.
Tischner Józef (2021), Filozofia poznania. Wykłady, oprac. Z. Stawrowski, Kraków: Instytut Myśli Józefa Tischnera.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
