Pejzaże (nie)pamięci w serii "Rojst"
Barbara Kita
Instytut Nauk o Kulturze. Uniwersytet Śląski w Katowicachhttps://orcid.org/0000-0003-3616-9863
Abstrakt
Pejzaże w serialu „Rojst” posiadają złożoną kompozycję, są bowiem nasycone znaczeniami wydobywanymi przez prezentację kolejnych dekad (lata 80., 90. XX wieku, millenium oraz liczne retrospekcje). Tytułowy rojst, stanowiący pejzaż splątanych bagiennych korzeni, gałęzi, dzikich krzewów, skrywa pamięć minionych wydarzeń, stając się generatorem zarówno narracji, jak i sensów. Wpisuje się tym samym w kategorię pejzażu dramatycznego (określenie autorstwa André Gardiesa), który bierze udział w strategiach dyskursywnych oraz inscenizuje dramaturgię kolejnych odcinków. Opisywany krajobraz jest stricte filmową, to znaczy skonstruowaną przestrzenią, która nie posiada swego realnego desygnatu. Ten zabieg sprawia jednak, że jest to pejzaż uniwersalny, nieokreślony topografią mapy. Ważne dla rozważań jest zauważenie, że komponenty pejzażu natury są w serialu istotnymi elementami wpływającymi na ciało i zmysły człowieka, współtworząc pamięć indywidualną i zbiorową.
Słowa kluczowe:
krajobraz, pamięć, serial, RojstBibliografia
Assmann Aleida (2013), Między historią a pamięcią. Antologia, tłum. zbiorowe, red. i posłowie M. Saryusz-Wolska, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Balibar Justine (2021), Qu’est-ce qu’un paysage ?, Paris: Librairie Philosophique J. VRIN.
Benjamin Walter (1996), Anioł historii, przeł. K. Krzemieniowa, H. Orłowski, J. Sikorski, wyb. i oprac. H. Orłowski, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Blüminger Christa, Lagny Michèl, Lindeperg Sylvie, Rollet Sylvie [red.] (2014), Paysages et mémoire. Cinéma, photographie, dispositifs audiovisuels, Paris: Sorbonne Nouvelle, THÉORÈME 19.
Budzik Justyna (2023), Polski film i fotografia nowego wieku na tle kultury wizualnej. Widma, antropocienie, sztandary, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Copik Ilona (2024), Niestały ląd. „Miejsca przechodnie” w filmach fabularnych polskich i niemieckich do 1989 roku, Wrocław: Uniwersytet Wrocławski. Wydawnictwo Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta.
Drenda Olga (2024), Nowy sezon „Rojsta”: klimat w roli głównej, https://www.tygodnikpowszechny.pl/nowy-sezon-rojsta-klimat-w-roli-glownej-186320 [dostęp 21.08.2024].
Gardies André (1999), Le paysage comme moment narratif , w: Les paysages du cinéma, red. J. Mottet, Seyssel: Champ Vallon, s. 141–153.
Holoubek Jan, Bajon Kasper (2024), Dogonić przeznaczenie, rozm. W. Krajewski, „VIVA”, nr 11.
Ingold Tim (2014), The temporality of the landscape, http://sed.ucsd.edu/files/2014/09/Ingold-Temporality-of-the-Landscape.pdf [dostęp 13.09.2024].
Merleau-Ponty Maurice (1996), Oko i umysł. Szkice o malarstwie, przeł. M. Ochab, wybór, wstęp, opracowanie S. Cichowicz, Gdańsk: Słowo Obraz/Terytoria.
Napiórkowski Marcin (2022), Epidemia pamięci, w: Antropologia pamięci, red. P. Majewski, M. Napiórkowski, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s 15–37.
Nora Pierre (2022), Między pamięcią a historią, przeł., wybór, wprow. J.M. Kłoczowski, Gdańsk: Słowo Obraz/Terytoria.
Posłuszny Łukasz (2014), Przestrzeń, miejsce i nie-miejsce wobec pamięci i nie-pamięci, w: Pamięć i afekty, red. Z. Budrewicz, R. Sendyka, R. Nycz, Warszawa: Instytut Badań Literackich, s. 309–321.
Sendyka Roma (2014), Miejsca, które straszą (afekty i nie-miejsca pamięci), w: Pamięć i afekty, red. Z. Budrewicz, R. Sendyka, R. Nycz, Warszawa: Instytut Badań Literackich, s. 285–307.
Traba Robert (2009), Przeszłość w teraźniejszości. Polskie spory o historię na początku XXI wieku, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Włodek Patrycja (2020), Krytyczne retro a kształtowanie pamięci zbiorowej w kinie amerykańskim XXI wieku, „Er(r)go. Teoria – Literatura – Kultura”, nr 1(40), s. 25–41.
Zaleski Marek (2004), Formy pamięci, Gdańsk: Słowo obraz/terytoria. Zwierzchowski Piotr (2013), Kino nowej pamięci. Obraz II wojny światowej w kinie polskim lat 60., Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Instytut Nauk o Kulturze. Uniwersytet Śląski w Katowicach https://orcid.org/0000-0003-3616-9863
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
