What Is the Philomaths’ Archive Silent About?
Abstract
The author of the sketch presents two ways in which the notion of the Philomaths’ Archive can be understood, advocating a broader perspective that incorporates the developments of the “archival turn” in literary studies. She reconstructs the largely absent from Polish research biographies of Szymon Dowkont, Kajetan Niezabitowski and Szymon Staniewicz – precursors of the Lithuanian national revival, who studied at Vilnius University during the time of the Philomath and Philaret Societies. The author draws attention to the points where the biographies of the sketch protagonists and the Philomaths and Philarets may have intersected. She further points to the absence of a shared perspective in Polish and Lithuanian research and postulates bridging this gap, indicating the newly opened areas of research.
Keywords:
Philomaths' Archive, Lithuania, Romanticism, Szymon Dowkont, Szymano StaniewiczReferences
Apey darima walge ysz kiarpiu islandu pagal datiryma Teodora Branderburga ... pardieja ysz lankyszka S.S. Zˇ emaytys [przeł. na litewski Simonas Stanevicˇius] (1823), Wylniuje: Spausdino Marcinkovskio spaustuv˙e.
Arme Wiktor (1978), Kajetan Niezabitowski (hasło) w: Polski Słownik Biograficzny, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, t. 23, s. 100.
Augustaitis Franciszek (1911), Pierwiastki litewskie we wczesnym romantyzmie polskim, Kraków: nakładem autora, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Birˇziˇska Vaclovas (1965), Aleksandrynas: senųjų lietuvių raˇsytojų, raˇsiusių prieˇs 1865 m., biografijos, bibliografijos ir biobibliografijos, t. 3, Chicago: Lithuanian-American Cultural Fund.
Bohusz Ksawery (1808), O początkach narodu i języka litewskiego, Warszawa: Drukarnia Gazety Warszawskiej.
Borowczyk Jerzy (2023), Rekonstrukcja procesu filomatów i filaretów 1823–1824, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Bukowiec Paweł (2008), Dwujęzyczne początki nowoczesnej literatury litewskiej. Rzecz z pogranicza polonistyki, Kraków: Universitas.
Bukowiec Paweł [red.] (2012), Zˇ emaicˇių sˇlove˙. Sława Żmudzinów. Antologia dwujęzycznej poezji litewsko-polskiej z lat 1794–1830 (2012), Kraków: Universitas.
Czernianin Wiktor, Czernianin Halina (2011), Wokół „Tygodnika Wileńskiego” 1815–1822, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Daukantas Simonas (1929), Darbay senuju Lituwiu yr Żemaycziu 1822, oprac. V. Birˇziˇska, M. Birˇziˇska, Kaunas: „Spindulio” Bendrov˙es spaustuv˙e.
Dąbrowska Magdalena (2018), Iwan Łobojko w polskim środowisku naukowym (dwa podejścia do tematu na podstawie wspomnień, „Acta Neophilologica” XX (2), s. 41–52, https://doi.org/10.31648/an.3633.
Dernałowicz Maria, Kostenicz Ksenia, Makowiecka Zofia (1957), Kronika życia i twórczości Mickiewicza. Lata 1798–1824, Warszawa: PIW.
Górski Konrad (1977), Uwagi o „Grażynie”, w: K. Górski, Mickiewicz. Artyzm i język, Warszawa: PIW.
Górski Konrad (1977), Historia tekstu „Ody do młodości” i próba jego ustalenia, w: K. Górski, Mickiewicz. Artyzm i język, Warszawa: PIW.
[Grzymała Franciszek] (1822), Filantropia. Wiadomość o Towarzystwie zawiązanym w Wilnie w celu wspierania ubogich uczniów Uniwersytetu Wileńskiego i ustawy tegoż towarzystwa, „Astrea” nr 2, s. 67.
Gudaviˇcius Edvardas (2008), Simono Daukanto studentiˇskasis etnin˙es tapatyb˙es modelis. Paradigminių parametrų susidarymo aplinkyb˙es ir iˇstakos daugiataut˙es Didˇziosios Lietuvos Kunigaikˇstijos tradicijų rakurse, w: Lietuvos Didˇziosios Kunigaikˇstijos tradicija
ir paveldo „dalybos”. Vilnius: Lietuvos istorijos studijos. Specialusis leidinys, t. 5, red. A. Bumblauskas, ˇS. Liekis, G. Potaˇsenko, Lietuvos istorijos studijos. Specialusis leidinys.
Jackiewicz Mieczysław (1999), Literatura litewska w Polsce w XIX i XX wieku, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Jackiewicz Mieczysław (2003), Dzieje literatury litewskiej do 1917, t. 1, Warszawa: Ex Libris.
Kleiner Juliusz (1948), Mickiewicz, t. 1, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Lelewel Joachim (1916), Nowosilcow w Wilnie, w: Promieniści. Filomaci-filareci, red. H. Mościcki, Warszawa: Gebethner i Wolff.
Litwinowicz-Droździel Małgorzata (2008), O starożytnościach litewskich. Mitologizacja historii w XIX-wiecznym piśmiennictwie byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego, Kraków: Universitas.
Markowska-Fulara Helena (2020), „Zwrot archiwalny” w literaturoznawstwie polskim – teoria, praktyka, perspektywy, w: Filozofia filologii, red. A. Hellich, H. Markowska-Fulara, J. Potkański, Ł. Żurek, Warszawa 2020, s. 243–254.
Niemojewski Marcin (2024), Imperatorski UniwersytetWileński a początki litewskiego odrodzenia narodowego, w: Romantyczność i filologia. Wileńskie kręgi Adama Mickiewicza, red. A. Baranow, J. Ławski, Białystok: Wydawnictwo Prymat, s. 97–124.
Niezabitowski Kajetan (1923), Krótki opis niektórych starożytnych zabytków znajdujących się w zbiorze obywatela Prowincji Żmudzkiej Dionizego Paszkiewicza, pisarza ziem. ptu rossieńskiego, „Dziennik Wileński”, nr 6, s. 157–161.
Okulicz-Kozaryn Radosław (2012), „Żywila” Mickiewiczja i „Zˇ ivile˙” Daukantasa, czyli adaptacja pastiszu na potrzeby wielkiej historii, w: Na pograniczach literatury, red. J. Fazan, K. Zajas, Kraków: Universitas, s. 204–214.
Pigoń Stanisław (1922), Projekt katedry języka litewskiego w dawnym Uniwersytecie Wileńskim, w: S. Pigoń, Z dawnego Wilna. Szkice obyczajowe i literackie, Wilno: Wydawnictwo Magistratu Wilna, s. 23–28.
Skwarczyński Zdzisław (1961), Kazimierz Kontrym. Towarzystwo Szubrawców. Dwa studia, Łódź: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich we Wrocławiu.
Speiˇcyt˙e Brigita (2012), Litewska literatura początku XIX wieku, przeł. P. Bukowiec, w: Zˇ emaicˇių sˇlove˙. Sława Żmudzinów. Antologia dwujęzycznej poezji litewsko-polskiej z lat 1794–1830, red. P. Bukowiec, Kraków: Universitas, s. 5–29.
Stanevicˇius Simonas (1940), Zˇ emaicˇių sˇlove˙. Auksˇta daina, przeł. M[ikolojus] B[irzˇisˇ]ka, „Nowe Słowo. Naujasis Zˇ odis”, nr 60, s. 5.
Stankiewicz-Kopeć Monika (2009), Pomiędzy klasycznością a romantycznością. Młodzi autorzy Wilna, Krzemieńca i Lwowa wobec przemian w literaturze polskiej lat 1817–1828, Kraków: Księgarnia akademicka.
Stoberski Zygmunt (1981), Między dawnymi i młodszymi laty. Polsko-litewskie związki literackie, Łodź: Wydawnictwo Łódzkie.
Sudolski Zbigniew, Grzebień Małgorzata (1997), Archiwum Filomatów. Listy z zesłania. Krąg Onufrego Pietraszkiewicza i Cypriana Daszkiewicza, t. 1, Warszawa: Ancher.
Świrko Stanisław (1972), Z genealogii Mickiewiczowskiego Baublisa, w: S. Świrko, W kręgu filomackiego preromantyzmu, Warszawa: PIW, s. 267–283.
Ulicka Danuta (2010), Zwrot archiwalny (Jak ja go widzę), „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 159–164.
Venclova Tomas (2002), Powrót do rodzinnej Europy czyli Mickiewiczowska Litwa i Mickiewicz na Litwie, w: T. Venclova, Niezniszczalny rytm. Eseje o literaturze, Sejny: Fundacja Pogranicze. Zeszyty Literackie, s. 7–39.
Venclova Tomas (2013), Wilno. Przewodnik biograficzny, przeł. B. Piasecka, Warszawa: PIW.
Zawadzka Danuta (2013), Lelewel i Mickiewicz. Paralela, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Zawadzka Danuta (2022), Wspólna historia: „Nowosilcow w Wilnie” i „Dziadów część trzecia”, „Pamiętnik Literacki” z. 3, s. 121–137.
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Articles published on the platform of Białostockie Studia Literaturoznawcze are available under the license CC-BY-SA 4.0 (CC Attribution-ShareAlike 4.0).
All interested parties have access to the published articles under the following conditions:
1.They must acknowledge authorship, which means crediting the author, title, source, together with the disseminated work (including the hyperlinks to the original work and doi) as well as the same license under the same conditions.
2. Derivative works can be distributed only under the same license as the original work.
The University of Białystok retains the right to the entire journal (layout, graphic design, title, cover design, logo, etc.).
The author retains the property right but confers on the University of Białystok the right to use the work.
