„Tak trudno być matką umarłego”. Tadeusz Konopnicki w korespondencji i twórczości swojej matki
Dorota Samborska-Kukuć
Wydział Filologiczny. Uniwersytet Łódzkihttps://orcid.org/0000-0002-1943-6694
Abstrakt
Artykuł jest próbą rekonstrukcji portretu pierworodnego syna Marii Konopnickiej, Tadeusza, który wyłania się z listów poetki. Zdaniem autorki łagodny temperament oraz podatność na choroby spowodowały, że matka troszczyła się o niego w sposób szczególny i wyróżniała go spośród gromadki sześciorga potomstwa. Przedwczesna śmierć Tadeusza była dla Konopnickiej największym życiowym ciosem. Swoją rozpacz wypowiedziała ona w liryku Tu się droga załamała, a przeczucia w napisanej rok wcześniej noweli Dym. Trudne, bo samotne macierzyństwo Konopnickiej, podlegało wielokrotnie negatywnej ocenie uzależnionej od anachronicznej optyki światopoglądowej. Warto jednak spojrzeć na nie, uwalniając się od potrzeby krytyki, ale starając się rozumieć niełatwą sytuację poetki zmuszonej do nieustannej troski o kondycję moralną swoich synów i córek.
Słowa kluczowe:
korespondencja XIX w., autobiografizm, Maria Konopnicka, samotne macierzyństwo, śmierć synaBibliografia
Źródła rękopiśmienne
Archiwum Państwowe w Warszawie:
USC Glinojeck/parafia św. Stanisława (oddział w Mławie), nr aktu małżeństwa 22 z roku 1890, nr aktu małżeństwa 1 z roku 1902.
USC Unierzyż/parafia św. Walentego, nr aktu urodzenia 23 z roku 1868.
USC Warszawa/parafia św. Aleksandra nr aktu małżeństwa 413 z roku 1933.
USC Warszawa/parafia św. Aleksandra, nr aktu małżeństwa 172 z roku 1935.
USC Warszawa/parafia św. Barbary nr aktu małżeństwa 1 z roku 1891.
USC Warszawa/parafia św. Krzyża, nr aktu zgonu 56 z roku 1891.
USC Warszawa/parafia Zbawiciela, nr aktu zgonu 77 z roku 1928.
Źródła drukowane
Brodzka Alina (1958), O nowelach Marii Konopnickiej, Warszawa: PIW.
Całek Anita (2019), Nowa teoria listu, Kraków: Biblioteka Jagiellońska – Księgarnia Akademicka, s. 344–366.
Gałęzowski Marek (2005), Wierni Polsce. Ludzie konspiracji piłsudczykowskiej 1939–1947, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo LTW.
Konopnicka Maria (1890), Dym, „Kurier Codzienny”, nr 5, s. 1–2.
Konopnicka Maria (1901), Tu się droga załamała, w: Sami sobie. Książka zbiorowa na rzecz Warszawskiej Kasy Literackiej, Warszawa: Druk P. Laskauera i W. Babickiego s. 110.
Konopnicka Maria (1971), Korespondencja, t. 1, oprac. E. Jankowski, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Konopnicka Maria (1974), Nowele, red. A. Brodzka, t. 2, Warszawa: Czytelnik.
Konopnicka Maria (2005), Listy do Ignacego Wasiłowskiego, oprac. J. Nowak, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Konopnicka Maria (2010), Listy do synów i córek, oprac. L. Magnone, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Kuczera-Chachulska Bernardetta (2002), Przemiany form i postaw elegijnych w liryce polskiej XIX wieku, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Leo Anna (1935), Garść listów Marii Konopnickiej.W 25 rocznicę śmierci Poetki, „Przegląd Współczesny” nr 163, s. 209–213.
Magnone Lena (2008), Kristeva – Leśmian – Konopnicka, „Pamiętnik Literacki”, z. 4, s. 7–22.
Magnone Lena (2011), Maria Konopnicka. Lustra i symptomy, Gdańsk: Słowo/obraz/terytoria.
Mazan Bogdan (2011), Idee wieczne i realia kształcące. Przybliżenia z poezji Marii Konopnickiej, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza”, rok IV (XLVI), s. 144–175.
Mocarska-Tycowa Zofia (1999), Motywy biblijne w poezji Konopnickiej, w: Inspiracje i motywy biblijne w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski, red. H. Filipkowska, S. Fita, Lublin: Wyd. KUL, s. 11–40.
Nekrolog, „Kurier Warszawski” 1891, nr 15, s. 3.
Nekrolog, „Kurier Warszawski” 1928, nr 67, s. 12.
Sławińska Halina (2003), Maria Konopnicka w Bronowie i Gusinie, Łódź: Literatura.
Vrchlický Jaroslav (1891), Niobe, „Zlatá Praha” nr 6, s. 183–186.
Vrchlický Jaroslav (1895), Nové Zlomky epopeje, 1887–1894, Praga: J. Otto, s. 54–57.
Wydział Filologiczny. Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0002-1943-6694
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
