Wojskowa etykieta językowa w literaturze rosyjskiej XIX w.
Abstrakt
Przedmiotem artykułu są wybrane elementy etykiety językowej, ściślej zwroty grzecznościowe używane w dawnej rosyjskiej armii. Materiału językowego dostarczają Autorce teksty literackie wybranych pisarzy rosyjskich dziewiętnastego wieku (Tołstoj, Staniukowicz, Leskow). Specyficzne stosunki panujące w wojsku (silne zhierarchizowanie, dyscyplina) pozwalają ukazać konwencjonalność i użyteczność etykiety językowej. Jest tu ona wykorzystywana jako narzędzie służące do wymuszania dyscypliny, wyrażania szacunku czy lekceważenia, unikania lub rozwiązywania konfliktów. W artykule zwrócono uwagę na formy etykiety językowej w najbardziej typowych sytuacjach: wyższy rangą zwracający się do niższego stopniem lub odwrotnie, zwracają się do siebie równi rangą, zwracają się do siebie wojskowi i cywile. Z analizy etykiety językowej przedstawionej w utworach literackich wynika, że pisarze postrzegali strukturę armii i marynarki jako bardzo zhierarchizowaną. O wartości człowieka w wojsku decydowało pochodzenie społeczne, co znalazło odzwierciedlenie w konwencjach etykiety językowej.
