Jak szczekają nasze psy na wschodniej granicy Polski: po rusku czy po polsku?

Dorota Krystyna Rembiszewska

Dorota Krystyna REMBISZEWSKA - Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa

Janusz Siatkowski

Janusz SIATKOWSKI - Uniwersytet Warszawski


Abstrakt

The text is devoted to the verb brechać, brzechać “bark” which is one of many examples of an overlap between Polish and East Slavonic systemic features, difficult to classify as native or foreign. The analysis of numerous sources and research papers enables to conclude that both Ruthenian brechać (expansive form that influenced derivatives) and Polish brzechać occured on Polish-East Slavonic borderland. This small difference has been either ignored or interpreted incorrectly in previous research.

Słowa kluczowe:

Slavonic dialectology, regional vocabulary, language contacts, Polish- East Slavonic borderland

AGWB – Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny, 1980–2009, t. I, pod red. S. Glinki, A. Obrębskiej-Jabłońskiej, J. Siatkowskiego, Wrocław 1980, t. II–III, pod red. S. Glinki, Wrocław 1989–1993, t. V–X pod red. I. Maryniakowej, Warszawa 1995–2009.

Bańkowski SE – A. Bańkowski, 2000, Etymologiczny słownik języka polskiego, I–II, Warszawa.

BER – Български етимологичен речник, 1971–, ред. Вл. Георгиев (И. Дуриданов, М. Рачева, Т. А. Тодоров), София.

Brückner SE – A. Brückner, 1957, Słownik etymologiczny języka polskiego,Warszawa.

Dubisz USJP – Uniwersalny słownik języka polskiego, 2003, pod red. S. Dubisza, I–IV, Warszawa.

ESBM – Этымалагiчны слоўнiк беларускай мовы, 1978–, рәд. В.У. Мартынаў, Мiнск.

ESUM – Етимологiчний словник української мови, 1982–2012, ред. О.С. Мельничук, I–VI, Київ.

Horodyska-Gadkowska H., 1967, Polskie słownictwo gwarowe z zakresu hodowli zwierząt domowych, Wrocław.

Hrinč – Б. Грiнченко, 1907–1909, Словарь української мови, I–IV, Київ.

HSSJ – Historický slovník slovenského jazyka, 1991–2008, red. M. Majtán, I–VII, Bratislava.

Jg – J. Jungmann, 1835–1839, Slovník česko-německý, I–V, Praha.

Kott – F. Š. Kott, 1878–1893, Česko-německý slovník, zvláště gramaticko-frazeologický, I–VII, Praha.

Kurzowa Z., 1985, Polszczyzna Lwowa i kresów południowo-wschodnich do 1939 roku. Wydanie II rozszerzone. Warszawa–Kraków 1985.

Kurzowa Z., 1993, Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI–XX w., Warszawa–Kraków.

L – Linde M. S. B., 1854–1860, Słownik języka polskiego, I–VI, Lwów wyd. 3. fotoofsetowe, Warszawa 1951.

LAB – Лексiчны атлас беларускiх народных гаворак у пяцi тамах, 1993–1998, рәд. М. В. Бiрыла, Ю. Ф. Мацкевiч, Мiнск.

Lorentz GPom – F. Lorentz, 1958–1962, Gramatyka pomorska, I–III, Wrocław.

Lorentz PW – F. Lorentz, 1958–1983, Pomoranisches Wörterbuch, fortgeführt von F. Hinze, I–V, Berlin.

Lwów 2015 – Słownictwo gwarowe przesiedleńców z Ukrainy. Słownik porównawczy kilku wsi we Lwowskiem, z materiałów zebranych pod kierunkiem W. Paryla, oprac. przez K. Czarnecką, D.A. Kowalską, E. Rudolf-Ziółkowską, pod red. K. Czarneckiej, D.A. Kowalskiej, Kraków.

Machek ES-2 – V. Machek, 1968, Etymologický slovník jazyka českého, Praha.

Pelcowa SGL – Pelcowa H., Słownik gwar Lubelszczyzny, Lublin 2012 i n.

PF – Prace Filologiczne, Warszawa 1884 i n.

PS – Příruční slovník jazyka českého, 1933–1957, I–VIII, Praha.

Rembiszewska D.K., 2007, Słownik dialektu knyszyńskiego Czesława Kudzinowskiego, Łomża.

Rieger J. Masojć I., Rutkowska K., 2006, Słownictwo polszczyzny gwarowej na Litwie, Warszawa.

RŁTN – Rozprawy Komisji Językowej. Wydawnictwo Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, Łódź 1954 i n.

RóżnSłow 2015 – Maryniakowa I., Rembiszewska D.K., Siatkowski J., Różnojęzyczne słownictwo gwarowe Podlasia, Suwalszczyzny i północno-wschodniego Mazowsza, Warszawa.

S XVII–XVIII – Słownik języka polskiego XVII w. i 1. połowy XVIII wieku, 1999–, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków.

SGPA – Słownik gwar polskich, 1977–, opr. przez Zakład Dialektologii Polskiej Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie pod kier. M. Karasia, od t. II pod kier. J. Reichana, od t. VI pod kier. J. Okoniowej, od t. IX pod kier. R. Kucharzyk, Wrocław.

SGPK – J. Karłowicz, 1900–1911, Słownik gwar polskich, I–VI, Kraków.

SJPD – Słownik języka polskiego, 1958–1969, pod red. W. Doroszewskiego, I–XI, Warszawa.

Smułkowa 2009 – Brasławszczyzna. Pamięć i współczesność, t. 2: Słownictwo dwujęzycznych mieszkańców rejonu (Słownik brasławski), red. nauk. E. Smułkowa, Warszawa.

SOWM – Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur, 1987–, opr. przez Pracownię SGOWM Zakładu Językoznawstwa PAN w Warszawie, pod red. Z. Stamirowskiej i H. Perzowej, Wrocław–Warszawa–Kraków.

SPXVI – Słownik polszczyzny XVI wieku, 1966–, red. M.R. Mayenowa, (F. Pepłowski, K. Mrowcewicz), Wrocław.

SSJ – Slovník slovenského jazyka, 1959–1968, red. Š. Peciar, I–VI, Bratislava.

SSJČ – Slovník spisovného jazyka českého, 1960–1971, red. B. Havránek, I–IV, Praha.

SSN – Slovník slovenských nárečí, 1994–, red. I. Ripka, Bratislava.

SSUM – Словник староукраїнської мови XIV–XV ст., 1977–1978, ред. Л. Л. Гумецька, I–II, Київ.

SUM XVI–XVII – Словник української мови XVI – першої половини XVII ст., 1994–, ред. Д. Гринчишин, Львiв.

SW– Słownik języka polskiego, 1908–1927, ułożony pod red. J. Karłowicza, A. Kryńskiego, W. Niedźwiedzkiego, I–VIII, Warszawa (tzw. Słownik warszawski).

SWil – Słownik języka polskiego, 1861, wypracowany przez A. Zdanowicza, M. Bohusza Szyszkę i innych, I–II, Wilno.

Tarnopol 2007 – Słownictwo gwarowe przesiedleńców z Ukrainy. Słownik porównawczy kilku wsi w Tarnopolskiem, z materiałów zebranych pod kierunkiem W. Paryla, oprac. przez K. Czarnecką, D. Kowalską, E. Rudolf-Ziółkowską, pod red. J. Riegera, Kraków.

TSBM – Тлумачальны слоўнiк беларускай мовы, 1977–1984, пад рәд. К. К. Атраховiча (Кандрата Крапiвы), I–V, Мiнск.

Tymčenko – Є. Тимченко, 2002–2003,Материали до словника писемної та книжної української мови XV–XVIII ст., I–II, пiдготували до видання В.В. Нiмчук та Г.I. Лиса, Київ–Нью–Йорк.

Vasmer ESRJ – М. Фасмер, 1964–1973, Этимологический словарь русского языка. Перевод с нем. и дополнения О.Н. Трубачева, I–IV, Москва.

Pobierz

Opublikowane
2017-12-30


Rembiszewska, D. K. i Siatkowski, J. (2017) „Jak szczekają nasze psy na wschodniej granicy Polski: po rusku czy po polsku?”, Białostockie Archiwum Językowe, (17), s. 271–280. doi: 10.15290/baj.2017.17.17.

Dorota Krystyna Rembiszewska 
Dorota Krystyna REMBISZEWSKA - Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa
Janusz Siatkowski 
Janusz SIATKOWSKI - Uniwersytet Warszawski