Percepcja różnych form składniowych zdań generycznych: badanie eksperymentalne

Daniel Karczewski

Daniel Karczewski - Uniwersytet w Białymstoku

Edyta Wajda

Edyta Wajda - Uniwersytet w Białymstoku

Abstrakt

Zdania generyczne to stwierdzenia, które wyrażają uogólnienia dotyczące całych kategorii, a nie ich konkretnych przedstawicieli (np. „tygrys jest w paski”, „komary przenoszą malarię” czy „dinozaury wymarły”). W języku angielskim niektóre zdania generyczne mogą przyjąć więcej niż jedną formę składniową, wyrażoną w obrębie grupy nominalnej, to jest: liczby mnogiej bez przedimka, liczby pojedynczej z przedimkiem określonym i liczby pojedynczej z przedimkiem nieokreślonym. Wyniki badań eksperymentalnych (Karczewski 2015) przemawiają za twierdzeniem, że zdania generyczne wyrażone w liczbie mnogiej stanowią konstrukcję prototypową w języku angielskim i polskim. Dlatego też podjęliśmy próbę zbadania – opierając się na pojęciowym modelu opisu zdań generycznych (Prasada i in. 2013) – w jakim zakresie dorośli rodzimi użytkownicy języka polskiego przyjmują za poprawne użycie liczby pojedynczej w różnych rodzajach predykatów generycznych (takich jak cecha reprezentatywna przypisywana większości, cecha reprezentatywna przypisywana znacznej części, cecha statystycznie typowa, cecha uderzająca). Głównym celem prezentowanych badań jest replika badań Leslie i in. (2009), ale z zastosowaniem odmiennej metodologii i z użyciem polskich danych. Wyniki eksperymentu wskazują, że w języku polskim grupa nominalna w liczbie pojedynczej jest akceptowalna w tych zdaniach generycznych, które wyrażają powiązanie oparte na cesze regularnej. Obserwacja ta potwierdza wnioski wynikające z badań Leslie i in. (2009) i Prasady i in. (2013).

Słowa kluczowe:

zdania generyczne, rodzaj predykatu, powiązanie oparte na cesze regularnej, forma składniowa