Konstrukcje czasownikowe w nauce języka ojczystego – proces przyswajania systemu semantycznego czasownika

Dominika Jagielska

CLLE-ERSS, Toulouse University

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza wybranych elementów procesu akwizycji języka polskiego jako ojczystego. Jednym z nich jest hierarchia leksykalna czasowników. Ucząc się języka ojczystego, dzieci często używają czasowników generycznych, takich jak kroić, (roz)zbić, (z)łamać, po(psuć), w zastępstwie czasowników o bardziej wyspecjalizowanym znaczeniu, co skutkuje tworzeniem wielu wyrażeń niekonwencjonalnych. Innym analizowanym zagadnieniem są niekonwencjonalne konstrukcje powstałe na zasadzie rozszerzenia semantycznego lub mające charakter metafor. Konstrukcje tego typu często uważane za błędy, jednak wydaje się, że można je także uznać za przejaw elastyczności semantycznej, niezbędnej w procesie przyswajania systemu czasownika w języku ojczystym. Leksyka czasownikowa zbudowana jest na zasadzie podobieństw znaczeniowych, co zostało przekonująco udokumentowane przez innych badaczy. Badanie zostało przeprowadzone na grupie osób dorosłych i dzieci reprezentujących różne poziomy kompetencji językowej. Ich zadaniem było nazwanie pewnych czynności oraz podanie nazw o podobnym znaczeniu. Wyniki poddano analizie semantycznej i statystycznej, która ujawniła tendencję do użycia czasowników generycznych i konstrukcji niekonwencjonalnych wśród wszystkich uczestników eksperymentu.

Słowa kluczowe:

czasownik, akwizycja języka, język polski, semantyczny, generyczny, metafora