Etymologie ludowe nazw obiektów niezamieszkanych w „Legendach i podaniach Kurpiów”
Ewa Rogowska-Cybulska
Uniwersytet GdańskiАннотация
The article presents the folk etymologies, which are contained in book “Legendy i podania Kurpiów” and are concerned of the proper names of hills, stones, clearings, forests and different places situated in Kurpie: Bycza Góra, Głaz Batorego, Krwawa Polana, Łupańce and Wzgórza Jękowe. The author juxtaposes all the folk etymologies of these names and compares them structurally and semantically with their scientific etymologies.Ключевые слова:
Kurpie, folk etymology, microtoponyms, etymologic legendsБиблиографические ссылки
Boryś W., 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa.
Brzozowska M., 2009, Etymologia a konotacja słowa. Studia semantyczne, Lublin.
Buczyński M., 1976, Pamiątkowe nazwy miejscowe w językach indoeuropejskich. Problematyka badawcza, „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego”. Prace Językoznawcze, nr 4, s. 31–35.
Chętnik A., 1971a, Gadki kurpiowskie, Pojezierze Olsztyn.
Chętnik A., 1971b, Życie puszczańskie Kurpiów, Warszawa.
Cienkowski W., 1972, Teoria etymologii ludowej, Warszawa.
Grzyb M., 2008, Od Wydawcy, [w:] Legendy i podania Kurpiów, wybór i redakcja I. Choroszewska-Zyśk, M. Samsel, M. Grzyb, Ostrołęka, s. 4.
Jakus-Dąbrowska E., 1976, Legenda napoleońska w byłym powiecie świeckim i jej związek z nazwami geograficznymi, „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego”. Prace Językoznawcze, nr 4, s. 59–64.
Kaleta Z., 1998, Kierunki i metodologia badań. Terminologia, [w:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia, pod red. E. Rzetelskiej-Feleszko, Warszawa–Kraków, s. 45–81.
Kornaszewski M., 1986, W sprawie klasyfikacji nazw terenowych. Uwagi i propozycje, „Onomastica” XXX, s. 5–15.
Legendy i podania Kurpiów, 2008, wybór i redakcja I. Choroszewska-Zyśk, M. Samsel, M. Grzyb, Ostrołęka.
Majewski W., 1998, Kurpie w walkach o niepodległość od Potopu do Baru, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, z. 12, s. 5–30.
Michow E., 2008, Legenda Kielc zamknięta w nazwie. Studium etymologiczne i kulturowe, Kielce.
Michow E., 2017, O nadmiernej popularności modelu pamiątkowego w potocznych etymologiach nazw miejscowych, „Poradnik Językowy”, z. 4, s. 37–50.
Milewska M., 2016, Czy Napoleon podbije Polskę? O napoleońskich produktach turystycznych ostatnich lat, [w:] Z turystyką przez wieki, t. 1, pod red. A. Łysiak- -Łątkowskiej i K. Lewalskiego, Gdańsk, s. 79–94.
Mrózek R., 1990, System mikrotoponimicznym Śląska Cieszyńskiego XVIII wieku, Katowice.
Mrózek R., 1998, Nazwy terenowe, [w:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia, pod red. E. Rzetelskiej-Feleszko, Warszawa–Kraków, s. 231–257.
NMP – Nazwy miejscowe Polski. Historia – pochodzenie – zmiany, pod red. K. Rymuta, od t. VIII pod red. K. Rymuta i B. Czopek-Kopciuch, od t. X pod red. K. Rymuta, B. Czopek-Kopciuch i U. Bijak, t. I – 1996, t. II – 1997, t. III – 1999, t. IV – 2001, t. V – 2003, t. VI – 2005, t. VII – 2007, t. VIII – 2009, t. IX – 2013, t. X – 2015, t. XI – 2015, t. XII – 2015, t. XIII – 2016, Kraków.
Powiat ostrołęcki. Kultura, turystyka, gospodarka, wznowienie 2002, Ostrołęka.
Rogowska-Cybulska E., 2012, O motywacji kulturowej w etymologiach ludowych nazw miast, [w:]Miasto. Przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, pod red. M. Święcickiej, Bydgoszcz, s. 177–190.
Rogowska-Cybulska E., 2013, O etymologii ludowej nazw miejscowych jako zjawisku skalarnym, [w:] Cum reverentia, gratia, amicitia... Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogdanowi Walczakowi, pod red. J. Migdał i A. Piotrowskiej-Wojaczyk, Poznań, t. III, s. 77–85.
Rogowska-Cybulska E., 2014, O etymologiach ludowych wpisanych w „Legendy z Łomży i okolic”, [w:] Polszczyzna Mazowsza i Podlasia, t. XVIII: Językowa przeszłość i współczesność Mazowsza i Podlasia, pod red. H. Sędziak i D. Czyż, Łomża, s. 91–99.
Rogowska-Cybulska E., 2015a, O etymologiach ludowych nazw typu Zamkowa Góra i Diabelskie Jezioro na przykładzie pseudoetymologii kaszubskich toponimów, „Zeszyty Łużyckie”, t. 49: Sorabistyka w kręgu zainteresowań slawistyki, Warszawa, s. 35–45.
Rogowska-Cybulska E., 2015b, O sposobach tworzenia nazw miejscowości w świetle etymologii ludowej, „LingVaria”, nr 19, s. 271–283.
Rogowska-Cybulska E., 2016, O wtórnym znaczeniu etymologicznym polskich toponimów, [w:] Słowa bez tajemnic, t. 1. Słowa w systemie i w tekście, red. B.Milewska, D. Maryn-Stachurska, Gdańsk, s. 84–100.
Rogowska-Cybulska E., 2017, O motywacji topograficznej w etymologiach ludowych polskich toponimów, „Poradnik Językowy” 2017, nr 4, s. 51–62.
Rogowska-Cybulska E., 2018, O funkcji objaśniającej etymologii ludowych polskich toponimów, „Język Polski” XCVIII, z. 1, s. 73–85.
Rogowska-Cybulska E., w druku, Powtarzali za-łom-za-łom-za-łom i tak powstała Łomza... O etymologiach nienaukowych nazw miejscowości powiatu łomżyńskiego, Gdańsk.
SJPD – Słownik języka polskiego, pod red. W. Doroszewskiego, t. I–XI, Warszawa 1958–1969.
Walczak B., 1993, Nazwy geograficzne pochodzenia łacińskiego i romańskiego na obszarze Polski, „Acta Universitatis Lodzensis”. Folia Linguistica, 27, s. 325–333.
Walczak B., 1999, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław.
Wrede M., 2010, Itinerarium króla Stefana Batorego 1576–1586, Warszawa.
WSJP – Wielki słownik języka polskiego PAN, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007 (dostęp on line: htpp://www.wsjp.pl).
Zierhofferowa Z., Zierhoffer K., 2012, Etymologie ludowe, ich funkcja i struktura, „Onomastica” LVI, s. 15–23.
Zierhofferowa Z., Zierhoffer K., 2013, Etymologie ludowe toponimów – historycznie i współcześnie, [w:] Trwanie w języku... Pamięci Profesor Moniki Gruchmanowej w 10. rocznicę Jej śmierci, pod red. A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborskiej, Poznań, s. 49–56.
